Bộ băng ghi âm được Giáo sư Văn Tạo đặt tên là “Một thế kỷ qua những mẩu chuyện đời” với 118 băng dài khoảng hơn 8000 phút. Đây là một tài liệu về di sản ký ức quý giá đang được Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt
“Một thế kỷ qua những mẩu chuyện đời” là một bộ tài liệu quý không chỉ liên quan đến cuộc đời Giáo sư Văn Tạo mà còn có nhiều thông tin liên quan đến các vấn đề lịch sử khoa học xã hội Việt Nam, về các nhân vật khác. Các tư liệu này thể hiện những câu chuyện ở những góc độ khác nhau liên quan đến nhiều vấn đề lớn của một thế kỷ thông qua lời kể của một con người, một nhân chứng. Không chỉ vậy, tác giả là một nhà sử học nên việc kể lại cũng dựa trên nhiều nguồn tài liệu khác nhau. Dù là văn nói nhưng nó giống như một cuốn tiểu thuyết đồ sộ, một bộ hồi ký bằng âm thanh của một nhà sử học. Bộ tư liệu này tạo ra một bối cảnh rộng lớn với nhiều nhân vật khác nhau chứ không đơn thuần là một bản tự thuật về tiểu sử. Trong bộ tài liệu di sản ký ức này, Giáo sư Văn Tạo đã tái hiện tình hình quê hương Hải Dương của ông trong các giai đoạn khác nhau, về cuộc đời ông, về cuộc kháng chiến, về quá trình xây dựng Ban Văn Sử Địa và Viện Sử học, về các bậc đàn anh trong khoa học như Trần Huy Liệu, Minh Tranh, Nguyễn Đổng Chi, Đào Duy Anh, Trần Đức Thảo… hay các vị lãnh đạo đất nước như Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp… Từ những câu chuyện quê hương đầu thế kỷ hai mươi mà ông được nghe kể lại, những câu chuyện giữa thế kỷ hai mươi mà ông được chứng kiến đến những vấn đề của đất nước đầu thế kỷ hai mốt mà ông suy tư, trăn trở như vấn đề Bauxite Tây Nguyên, vấn đề đãi ngộ và sử dụng trí thức hiện nay… Tất cả những câu chuyện đó được ông kể lại qua lăng kính của ký ức, của tư liệu ông sưu tầm và qua suy nghĩ của một người làm nghiên cứu lịch sử. Trong đó, nổi bật lên một số nội dung mà ta có thể điểm qua: Ký ức về quê hương; Ký ức về thời đi học; Ký ức về việc thành lập trường Trung học Phan Bội Châu; Ký ức về giai đoạn lên Việt Bắc và bắt đầu sự nghiệp; Ký ức về các đồng nghiệp; Ký ức về quá trình hoạt động khoa học
Bộ băng ghi âm “Một thế kỷ qua những mẩu chuyện đời” của Giáo sư Văn Tạo là một khối tài liệu ký ức đồ sộ. Như Phó Giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Văn Huy, Giám đốc chuyên môn Trung tâm đánh giá: “Chúng tôi đánh giá rất cao sáng kiến tự thu âm lại những ký ức của giáo sư Văn Tạo. Sáng kiến này vừa có giá trị lưu lại những tư liệu lịch sử sống động, vừa phù hợp với những nhà khoa học tuổi cao. Nếu sáng kiến này được áp dụng rộng rãi chắc chắn chúng ta sẽ cứu được nhiều ký ức của các nhà khoa học cao tuổi. Cho phép tôi bày tỏ sự ngưỡng mộ trước tình yêu lịch sử và trách nhiệm với các thế hệ tương lai của giáo sư Văn Tạo thông qua sáng kiến tuyệt vời này”[1]. Hay như Giáo sư, tiến sĩ khoa học Phan Đăng Nhật, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) đánh giá: “Phải có một ý chí dẻo dai, một tình yêu lịch sử và một trách nhiệm lớn lao với xã hội mới có thể làm được một điều như giáo sư Văn Tạo vừa làm. Ngoài việc đầu tư thời gian và tâm huyết, còn cần có sự dũng cảm và dấn thân mới có thể đem hết suy tư của mình ra để lại cho người sau soi xét. Đó là nhân cách của một nhà sử học”[2].
Tất cả những giá trị và những đánh giá của các nhà khoa học cho thấy là Trung tâm đang đi đúng hướng khi tập trung cho việc lưu giữ di sản ký ức các nhà khoa học mà bộ băng ghi âm “Một thế kỷ qua những mẩu chuyện đời” là một ví dụ cụ thể.
