Đầu tháng 10-2025, Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam đã tiếp nhận ba giống lúa do GS.TS Phan Hữu Tôn và cộng sự (khoa Công nghệ sinh học và Trung tâm Bảo tồn và Phát triển nguồn ghen cây trồng, Học viện Nông nghiệp Việt Nam) nghiên cứu và chọn tạo. Đây là những giống lúa có năng suất cao, chất lượng tốt, góp phần nâng cao năng suất và cải thiện đời sống nông dân.
GS.TS Phan Hữu Tôn, sinh năm 1955 tại Hưng Yên, nguyên Phó Trưởng khoa Nông học, nguyên Giám đốc Trung tâm Bảo tồn và Phát triển nguồn gen cây trồng (Khoa Công nghệ sinh học, Học viện Nông nghiệp Việt Nam) là một trong những nhà khoa học tâm huyết, gắn bó trọn đời với sự nghiệp nghiên cứu và giảng dạy nông nghiệp.
GS.TS Phan Hữu Tôn (thứ 3 từ phải) cùng Bộ môn Sinh học phân tử và Công nghệ sinh học ứng dụng, khoa Công nghệ sinh học, Học viện Nông nghiệp Việt Nam
Sau khi tốt nghiệp Trường cấp III Phù Cừ năm 1973, ông thi đỗ vào Khoa Trồng trọt, Trường Đại học Nông nghiệp I (nay là Học viện Nông nghiệp Việt Nam). Xuất thân từ vùng quê nghèo “đầu huyện đồng trắng nước trong, cuối huyện rau rong cua kềnh” ông vẫn nhớ rõ những năm tháng giáp hạt phải ăn rau má, củ chuối. “Tôi vào ngành nông nghiệp chỉ với mong muốn làm sao giúp bố mẹ, giúp người dân quê mình hết đói.” – ông chia sẻ.
Tốt nghiệp năm 1978, ông được giữ lại trường và gắn bó với Học viện suốt hơn 40 năm – cho đến khi nghỉ hưu năm 2025. Trong chặng đường ấy, GS.TS Phan Hữu Tôn cùng cộng sự đã chọn tạo được 6 giống lúa, gồm: giống lúa tẻ N91, TN13-5, T65 và các giống lúa Nếp thơm NV1, VN3, giống lúa Nếp cẩm T68. Những giống lúa này không chỉ góp phần nâng cao năng suất, cải thiện đời sống nông dân mà còn khẳng định tâm huyết và trí tuệ của một nhà khoa học luôn hướng về đồng đất quê hương.
Các giống lúa tẻ N91, Nếp thơm NV1, Nếp cẩm T68 do GS.TS Phan Hữu Tôn và cộng sự chọn tạo
Trong buổi làm việc với nghiên cứu viên, GS.TS Phan Hữu Tôn đã trao tặng ba mẫu giống lúa tiêu biểu được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) công nhận là giống Quốc gia: N91, NV1 và T68 cho Bảo tàng. Đây không chỉ là hiện vật khoa học, mà còn là di sản tinh thần của một đời nghiên cứu bền bỉ và cống hiến trọn vẹn cho nền nông nghiệp nước nhà.