Mới đây thôi điện thoại của tôi vang lên những hồi chuông báo có cuộc gọi đến, là số của cô Nguyễn Kim Oanh-Phu nhân của PGS.TS Nguyễn Quang Huỳnh, nguyên Chuyên viên quản lý đào tạo, Bộ Công nghiệp. Không phải là những cuộc trò chuyện của hai cô cháu hỏi thăm sức khỏe, tình hình công việc như thường lệ, giọng cô buồn buồn: “Thầy Huỳnh mất rồi em ạ. Thầy đã trút hơi thở cuối cùng vào hồi 9h58 phút ngày 23-10-2017”. Dù trước đó được biết 9 năm nay, hàng tuần đều đặn thầy phải đi chạy thận chống chọi với bệnh tật, nhưng tôi không khỏi hụt hẫng.
Lần đầu tiên Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam biết đến thầy là vào năm 2012 khi chúng tôi đang triển khai chuyên đề nghiên cứu các nhà khoa học là cựu sinh viên khóa I (vào trường học năm 1956), trường Đại học Bách khoa Hà Nội và thầy Nguyễn Quang Huỳnh thuộc chuyên đề nghiên cứu này. Kể từ đó, chúng tôi được tiếp xúc với thầy nhiều hơn, được thầy chia sẻ những câu chuyện về quá trình học tập, công tác cũng như làm khoa học của thầy.
PGS.TS Nguyễn Quang Huỳnh sinh ngày 5-12-1936 trong một gia đình tiểu tư sản trí thức Hà Nội. Tốt nghiệp tú tài phần hai, năm 1956, theo lời khuyên của cha, thầy Nguyễn Quang Huỳnh nộp hồ sơ vào học khoa Hóa, trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Năm 1959, thầy được phân về giảng dạy tại trường Trung cấp Hóa chất. Trong hoàn cảnh vừa chiến tranh, tài liệu khan hiếm, giảng viên trẻ Nguyễn Quang Huỳnh miệt mài soạn 8 tập giáo án bài giảng về Hóa công, dựa trên các tài liệu của Liên Xô để làm tài liệu giảng dạy. Từ năm 1969, thầy Nguyễn Quang Huỳnh đi sâu vào việc nghiên cứu và quản lý công tác đào tạo. Thầy đặc biệt quan tâm đến vấn đề giáo dục tính công nghiệp cho học sinh ngành Hóa chất. Từ những kinh nghiệm đúc kết trong quá trình công tác, thầy đã nghiên cứu và bảo vệ thành công luận án “Tăng cường giáo dục phong cách công nghiệp trong dạy và học các môn hóa học công nghiệp cho học sinh ngành Hóa chất”, năm 1990.
PGS Nguyễn Quang Huỳnh trong buổi làm việc với nghiên cứu viên, ngày 21-10-2012
Không chỉ kể câu chuyện cuộc đời, thầy còn tin tưởng tặng Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam gần 3000 tài liệu hiện vật liên quan đến quá trình học tập, nghiên cứu và sở thích chụp ảnh của thầy. Mỗi buổi sưu tầm, thầy luôn cùng nghiên cứu viên, cặm cụi ngồi xem và giới thiệu từng tài liệu để chúng tôi nắm được thông tin. Thầy là thế, luôn chỉn chu và cẩn thận.
Mỗi buổi làm việc với thầy Nguyễn Quang Huỳnh dù thời gian không dài do sức khỏe của thầy không cho phép, nhưng chúng tôi hiểu được tâm huyết với ngành, với thế hệ trẻ của thầy. Thầy nhắn nhủ các bạn trẻ: “Đường vào khoa học đầy chông gai, hãy kiên trì, chịu khó vượt qua. Cần làm việc hơn 8 tiếng một ngày, đọc thật nhiều sách, chịu khó đi thư viện tìm tòi, tra cứu xem vấn đề mình nghiên cứu thế giới đã làm đến đâu, còn mắc mớ gì, trong nước làm đến đâu. Hãy tìm thầy giỏi và có uy tín, để giúp đỡ… Bất cứ trở ngại nào cũng cần vượt qua”.
Sáng nay, ngày 27-10-2017, chúng tôi sẽ đến tiễn biệt Thầy lần cuối và cầu mong thầy yên giấc ngàn thu.
Hoàng Thị Liêm
Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam