GS.TS Nguyễn Ngọc Cơ
Ông sinh năm 1951 ở thôn Phúc Ninh, xã Hương Lâm, huyện Hiệp Hoà. Từng là học sinh giỏi Văn cấp tỉnh nên năm 1968, sau khi học xong cấp 3, ông viết đơn xét tuyển vào Khoa Văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội nhưng không hiểu sao, trường lại xếp ông vào học lớp Sử. Được các thầy cô tận tình giảng dạy đã khiến ông yêu thích môn Sử lúc nào không hay và quên ý định học Văn. Tháng 6-1972, ông tốt nghiệp đại học. Lúc này, chiến trường đang bước vào thời kỳ ác liệt, một lần nữa, ông viết đơn xin được ra chiến trường, hoà vào phong trào “Thanh niên ba sẵn sàng” với quyết tâm sẵn sàng đi bất cứ đâu, làm bất cứ nhiệm vụ gì khi Tổ quốc cần. Trong lúc chờ đợi, ông được thông báo là một trong hai sinh viên xuất sắc được giữ lại trường làm cán bộ giảng dạy. Và từ đó, cuộc đời ông chính thức gắn bó với mái trường sư phạm, với môn Lịch sử mà ông mắc duyên, mắc nợ. Lịch sử là một môn học khó, vì vậy ông luôn suy nghĩ tìm tòi làm thế nào để sinh viên thích học Sử và yêu lịch sử. Ông thường nói với sinh viên: Học Sử phải nhớ mốc thời gian ngày, tháng, năm gắn với sự kiện lịch sử, phải hiểu sự kiện ấy có ý nghĩa như thế nào. Người thầy cần phân tích, chứng minh đưa nhiều dẫn chứng, thổi hồn vào những con số ấy cho bài giảng thêm phong phú, hấp dẫn. Theo ông, dạy Lịch sử không chỉ là dạy chữ nghĩa mà còn dạy cả nết người, hình thành nên nhân cách con người, dạy làm sao để các em thấy yêu nước và tự hào về dân tộc mình hơn. Dạy làm sao để người học nhớ được lịch sử , nhớ cội nguồn của mình. Trong cuộc đời mỗi người thường học rất nhiều môn, năm tháng trôi đi, có thể họ không còn nhớ kiến thức khác nhưng lịch sử thì vẫn phải còn mãi trong tim họ. Người học lịch sử cần biết trước sau, biết đối nhân xử thế, có độ trung dung vừa phải, biết lắng nghe cư xử ôn hòa, biết hóa giải mọi mâu thuẫn của xã hội, giữa người với người…
Giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh thông qua tham quan Bảo tàng. Ảnh: Đại La
Băn khoăn về chất lượng dạy và học Lịch sử hiện nay, nhất là ở bậc học phổ thông, GS Nguyễn Ngọc Cơ chia sẻ: Đây là những điều mà những người làm nghề dạy Sử luôn đau đáu và đáng lo nhất. Trong khi đó ai cũng hiểu: Lịch sử mất khi Tổ quốc mất. Tổ quốc còn, dân tộc còn thì lịch sử còn. Đã đến lúc cần có sự thay đổi về nhận thức cũng như cách dạy và học môn Lịch sử cho người Việt Nam nói chung và học sinh nói riêng. Đừng coi Lịch sử là môn học phụ. Lịch sử phải học thường xuyên, liên tục, từ từ như “mưa dầm thấm lâu” vào nhận thức của từng người. Nhiều nước trên thế giới coi Lịch sử là môn học bắt buộc. Chẳng hạn người nước ngoài muốn vào nhập cư phải qua các kỳ thi tuyển, trong đó có phần bắt buộc là hiểu biết về lịch sử phong tục tập quán của nước họ. Đã đến lúc chúng ta nên học tập kinh nghiệm đó và cần có quy định này. Là nhà khoa học chuyên ngành, ông tham dự nhiều hội thảo để tìm những giải pháp cho các vấn đề này, ông nhận thấy có một số giải pháp khả quan như: Cần tăng cường đầu tư xây dựng đội ngũ giáo viên dạy Sử tâm huyết, tiếp tục đổi mới cách tiếp cận dạy học tập môn Lịch sử. Cần có một website chính thống hỗ trợ cho việc dạy học môn Sử, đổi mới chương trình sách giáo khoa, đưa nội dung về chủ quyền trên biển Đông của nước ta vào giảng dạy ngay trong năm học tới. Đối với bậc học mầm non, tiểu học và trung học cơ sở có thể lồng ghép nội dung Lịch sử thông qua hình thức kể chuyện lịch sử, vẽ tranh, dã ngoại hay xem phim, ảnh… Ở bậc đại học và cao hơn, việc giáo dục này càng trở nên quan trọng và có tính chuyên sâu, chuyên ngành hơn, nhất là đối với những sinh viên sư phạm, bởi sau này họ sẽ trở thành các thầy giáo, cô giáo truyền dạy kiến thức cho nhiều thế hệ học sinh khác.
Năm 1982, ông thi đỗ nghiên cứu sinh tại Học viện Quan hệ Quốc tế Liên bang Nga. Bảo vệ thành công luận án tiến sĩ với đề tài: “Chủ nghĩa thực dân của Pháp ở Đông Dương và phong trào giải phóng dân tộc ở Lào, Cam – pu-chia”, năm 1986, ông về Trường Đại học Sư phạm Hà Nội tiếp tục sự nghiệp giảng dạy và năm 1988, được bổ nhiệm là Phó Chủ nhiệm Khoa Lịch sử. Trong giai đoạn từ năm 1992 đến đầu năm 2000, ông được phân công nhiều nhiệm vụ như: Trưởng phòng Tổ chức cán bộ, rồi Phó Hiệu trưởng, Phó Bí thư Đảng ủy Trường Đại học Đại cương (Trường Đại học Quốc gia Hà Nội), Phó Giám đốc Nhà Xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội… Ở vị trí nào ông cũng luôn hoàn thành tốt công việc được phân công. Tuy nhiên, như mối duyên nợ, ông vẫn thấy nhớ nghề, nhớ môn Sử và chỉ muốn được làm đúng nghề của mình. Ông đã trình bày nguyện vọng của mình và năm 2001, ông được trở về Khoa Sử tiếp tục con đường mình đã lựa chọn, làm Bí thư Đảng uỷ, Phó Chủ nhiệm Khoa và nghỉ hưu năm 2012.
Được phong hàm chức danh khoa học PGS năm 1996 và GS năm 2007, nay đã có 40 năm đứng trên giảng đường, GS Nguyễn Ngọc Cơ vẫn ngày ngày lên lớp và tham gia giảng dạy tại nhiều trường đại học, học viện trong cả nước. Tấm gương lao động miệt mài, tâm huyết với nghề của ông được đồng nghiệp, các thế hệ sinh viên nhà trường luôn kính trọng và khâm phục. Ngoài giảng dạy, ông là cộng tác viên ở nhiều cơ quan nghiên cứu chuyên ngành như: Viện Sử học, Học viện Hành chính Quốc gia, Viện Lịch sử Đảng; Tham gia viết sách nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ; 110 năm ngày sinh Tổng Bí thư Lê Hồng Phong… Trong 40 năm dạy học, ông đã viết hàng chục đầu sách, nhiều bộ giáo trình có giá trị thực tiễn cao phục vụ công tác giảng dạy nghiên cứu trong, ngoài nhà trường; 8 đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ; 14 công trình khoa học. Ông đã hoàn thành hướng dẫn 9 tiến sĩ, 65 thạc sĩ, đang hướng dẫn 7 tiến sĩ, đồng hành cùng hàng chục khóa sinh viên… Công lao đóng góp của ông được Đảng, Nhà nước ghi nhận bằng nhiều phần thưởng cao quý. Ông quan niệm, cái được nhất trong cuộc đời ông đã gieo vào tâm hồn các thế hệ sinh viên ngọn lửa đam mê về lịch sử truyền thống của nhân loại và dân tộc để từ đó khơi dậy lòng yêu nước, tự hào và có trách nhiệm với quê hương, đất nước, dân tộc mình. Chính họ sẽ là những người tiếp tục giữ lửa truyền thống, là cầu nối giữa lịch sử và tương lai. Với quê hương Hiệp Hòa và đất Nga Trại quê ông vốn giàu truyền thống cách mạng , nơi có những địa danh nổi tiếng trong lịch sử, nhân chứng lịch sử nhiều nơi chưa được làm rõ, có địa danh còn không xác định được, ông luôn đau đáu một nỗi niềm phải làm gì để vùng đất này được trở về đúng những giá trị mà lịch sử nơi này đã từng ghi dấu. Ông tâm nguyện, đây là trách nhiệm công việc mà ông sẽ tiếp tục phải làm.
Việt Hưng – Thu Hương
Nguồn: www.baobacgiang.com.vn/12/101615/Hoc_Su_la_hoc_long_yeu_nuoc.bgo