Để có thể xây dựng được mô hình chuẩn cho khoa cấp cứu – nơi “gánh” những ca nặng nhất ở mỗi bệnh viện – ông đã dành hàng chục năm thí điểm, chứng minh hiệu quả và đào tạo được những lớp bác sĩ (BS) tay nghề giỏi. Giờ đây, ở tuổi 80, ông vẫn trăn trở với dự án xây dựng được hệ thống cấp cứu tại cộng đồng.
Có lẽ vì thế mà những thế hệ học trò của ông trên khắp đất nước đã nói “Không ai xứng đáng hơn thầy” khi biết ông vừa được trao tặng giải thưởng “Cống hiến trọn đời” tại Hội nghị quản lý bệnh viện (BV) châu Á lần 11 vừa qua. Đến nay, ông là người đầu tiên ở Việt Nam không làm quản lý được vinh danh với giải thưởng này.
Bác sĩ nuôi rắn
Câu chuyện về GS Đính nuôi rắn và con rắn cạp nia sổng chuồng mấy ngày ngay trong khuôn viên của Khoa A9 đã trở thành một giai thoại ở BV Bạch Mai. Những năm 1990 – 2000, rất nhiều bệnh nhân bị rắn cắn được đưa đến đây. Thuốc giải độc đặc hiệu, khi tiêm cho bệnh nhân khỏi được ngay thì phải mua ở Thái Lan với giá 400.000đ/liều. (Số tiền để mua được 1 liều huyết thanh kháng nọc như thế hiện nay đã lên tới hàng chục triệu đồng). Nếu không có thuốc đặc hiệu, bệnh nhân phải thở máy, lọc máu từ 3,4 tuần – thời gian nằm bất động như thế tiềm ẩn nhiều biến cố. Vì thế, ông đã tìm người cộng tác điều chế được huyết thanh kháng nọc rắn. Ông mua rất nhiều loại rắn về nuôi ngay một khu được quây lại cạnh Khoa A9, trong đó có nhiều loại rắn độc như cạp nong, cạp nia, hổ chúa, hổ phì, lục xanh đầu vồ, đuôi đỏ…
Một hôm, con cạp nia khỏe đã lách đầu được qua cửa lồng kính nhốt và sổng chuồng. Tìm khắp nơi không thấy, ông lo lắm nên mấy đêm ngủ lại ở khoa với một cây gậy để đầu giường xem tình hình thế nào, nhưng vẫn không thấy rắn đâu. Vài ngày sau, con rắn lù lù xuất hiện trên bậc cầu thang khoa Thận nhân tạo, mọi người hò nhau đánh chết, ông mới trút được nỗi sợ có người bị cắn. Hai năm sau, khi những mẻ huyết thanh đầu tiên ra lò, chưa kịp thử nghiệm thì rất tiếc là người hợp tác với ông đã ôm tất cả huyết thanh đem vào Nam bán. Từ đó, GS Đính và TS Nguyễn Kim Sơn trong A9 chuyển sang hướng hợp tác với Viện Pasteur Nha Trang cho ra sản phẩm huyết thanh kháng nọc hoàn chỉnh cho các loại rắn hổ đất, rắn lục. Không còn làm trực tiếp, nhưng đến giờ, ông vẫn động viên các học trò của mình và đã ngỏ lời với Viện Vệ sinh dịch tễ TƯ cùng hợp tác sản xuất những loại kháng nọc đặc hiệu cho các loại rắn độc khác.
Suốt đời đi trực
Rời khỏi trường Y năm 1959, ông về làm việc tại BV Bạch Mai, nơi mà thời gian đó cấp cứu rất nhiều ca bị đầu độc, ngộ độc… BS trẻ Vũ Văn Đính xông vào mặt trận nóng bỏng này. Khi tổ cấp cứu hồi sức A9 được GS Đặng Văn Chung khai sinh năm 1961, BS Đính lại cũng là người đi khắp các khoa xử trí các vấn đề khi bệnh nhân có tai nạn, tai biến. Suốt đời làm BS cấp cứu như một duyên nợ, dần dần ông đã là người phát triển mô hình hồi sức cấp cứu hiện đại.
Ông đề xuất với Bộ Y tế phát triển mạng lưới hồi sức cấp cứu thành 3 chuyên khoa mới: Cấp cứu – Hồi sức – Chống độc để đáp ứng nhu cầu thực tế. Là người đặt nền móng xây dựng mạng lưới cấp cứu trong toàn quốc, hỗ trợ tổ chức và chuyên môn cho các khoa Hồi sức cấp cứu của các tỉnh/TP… GS cũng là một trong những người đầu tiên trong ngành y tế VN áp dụng thành công phương pháp hồi sức mới như sốc điện, đặt máy tạo nhịp, lọc màng bụng, lọc máu liên tục, thông khí nhân tạo…
Được truyền thụ và đào tạo bài bản những kỹ năng này, mỗi năm, các học trò của GS trên cả nước điều trị khỏi cho hàng trăm nghìn lượt bệnh nhân cấp cứu, hạ thấp tỉ lệ tử vong do ngộ độc từ 14% cách đây 10 năm xuống còn 1% hiện nay. Đặc biệt nhiều ca ngộ độc nặng, phức tạp như ngộ độc hóa chất, rắn độc cắn, thuốc chuột, ngộ độc khí đã được cứu sống.
Thưa GS, là người làm chuyên ngành hồi sức cấp cứu, ông có thấy rất nhiều lo lắng của bệnh nhân đều xảy ra ở đây? Vậy có cách nào để “giải độc” hiện tượng này?
– Đúng là như thế, đó là nơi tiếp nhận những bệnh nhân nặng, người nhà họ vô cùng lo lắng và nôn nóng nên rất dễ phát sinh những hiểu lầm, to tiếng giữa hai bên. Vì thế, tôi đánh giá ông giám đốc của BV có tổ chức tốt BV hay không là nhìn vào khoa cấp cứu ở BV đó. Tôi tin là khi ở bộ phận vẫn được coi là đầu sóng ngọn gió trong BV này, bệnh nhân đến cấp cứu, họ được BS xông ra, quan tâm ngay từ đầu thì dù trong quá trình điều trị có sơ sảy, hay điều gì ngoài ý muốn, bệnh nhân cũng không nỡ nào kiện tụng người đã tích cực như thế. Trước kia, các BV không có khoa cấp cứu, nên có khi BS đang khám ở đâu đó lại phải bỏ lại bệnh nhân ra lo cho ca cấp cứu. Ra muộn, bệnh nhân cấp cứu bức xúc. Đi ngay, người đang được khám cũng thắc mắc. Do đó, tôi đã đề xuất và quyết tâm theo đuổi để chứng minh sự cần thiết của Khoa cấp cứu trong BV là thế.
GS Đính tại lễ trao giải “Cống hiến trọn đời”.
Chỉ cần làm đúng
Là một “cây cao bóng cả” trong ngành y tế, nhưng giờ đây nếu đi khám bệnh, phải xếp hàng như bao người dân, ông có ngại không?
– Tôi vẫn ngại chứ. Vì đúng là BV quá tải, và chuyện y đức còn nhiều ý kiến lắm. Người ta vẫn nói là BS thì phải có y đức. Nhưng theo tôi y đức đó không tự dưng mà có. Người thầy không chỉ là người dạy chữ, dạy kiến thức chuyên môn mà còn là người rèn cho sinh viên y đức. Họ tạo nên những điểm sáng, học trò sẽ tiếp tục đi theo ánh sáng ấy. Vì thế, tôi rất quan tâm đến xây dựng những thế hệ kế tục.
Y tế cũng là ngành phục vụ, có đào tạo, có thưởng có phạt với nhân viên thì họ mới làm tốt. Nhiều bệnh nhân nói với tôi về chuyện lương tâm của BS thời nay. Theo tôi, nếu nói lương tâm suông thì ai cũng thấy khó hình dung. Chi bằng đưa ra những quy chế và phác đồ chuyên môn. Ai vượt ra phác đồ đó là thiếu lương tâm rồi.
Có vẻ học trò của ông vẫn nói thầy Đính xưa “sắt đá” lắm là đúng?
– Trong lúc đào tạo các học trò, nếu mình đã xây dựng cho họ một hướng đi, họ chưa trưởng thành, chưa làm chủ được kỹ thuật mà đã tự “sáng tạo” thì ắt sẽ hỏng việc. Những lúc ấy tôi phải nghiêm khắc cũng đâu có gì là không đúng. Nhưng giờ đây, nhiều học trò của tôi vẫn cảm ơn sự nghiêm khắc, thậm chí có lúc khắt khe, có phạt nhưng rồi lại tạo cơ hội cho họ làm được tốt hơn cả tôi. Người thầy già như tôi có được các học trò xuất sắc, ở nhiều nơi, nhiều người đang là các chuyên gia đầu ngành như hiện nay là niềm tự hào chứ.
Một góc khuất của người thầy
GS Vũ Văn Đính đã có một sự nghiệp thành công, để lại những lớp học kế tục vững vàng, được phong danh hiệu Thầy thuốc Nhân dân, Anh hùng Lao động. Ông cũng đã có một người vợ thành đạt, cố GS Dương Thị Cương, nguyên Viện trưởng Viện Bảo vệ bà mẹ trẻ em (nay là BV Phụ sản TƯ), từng giành giải thưởng Kovalepxkaia.
Các học trò của ông vẫn bảo: Sinh thời, ông ở ngoài ai cũng ngại, cũng phải nể, thế nhưng về nhà thì lại “nể” vợ lắm?
– Đó cũng là điều bình thường thôi mà. Hai người làm cùng ngành y, nhưng theo 2 lĩnh vực khác nhau nên cũng phải “nể” nhau chứ. Nhà tôi đã qua đời năm 2003. Giờ đây, nghĩ lại tôi cũng trách mình đã không làm vui lòng bà ấy. Là người rất say mê với công việc, nhưng bà ấy cũng là người thích được đi chơi, thư giãn. Thế nhưng tôi chưa bao giờ đưa bà ấy đi chơi xa được. Chỉ một lần, chúng tôi đi công tác theo 2 đoàn tới Paris (Pháp), tình cờ gặp và được đi chơi chung một vài ngày. Lẽ ra có thời gian đi học ở nước ngoài như thế, nhưng tôi lại không biết sắp xếp công việc khoa học hơn, để có thể đưa bà ấy đi chơi!
GS Vũ Văn Đính là tác giả và đồng tác giả của gần 100 công trình nghiên cứu khoa học. Tám mươi tuổi, ông vẫn hàng ngày làm việc tại BV Bạch Mai, tham gia giảng dạy, hướng dẫn luận văn, sửa cập nhật các giáo trình, đầu sách đã xuất bản. Ngôn ngữ trong các cuốn sách của ông được người đọc đánh giá là nói về chuyên môn sâu nhưng rất dễ hiểu, dễ tiếp thu.
Vinh dự nhận giải thưởng “Cống hiến trọn đời”, nhưng trong lòng vị GS mà học trò nhìn nhận đã “hiền” đi rất nhiều này, vẫn tâm huyết cấp cứu ngoại viện – một dự án đã được sự ủng hộ của Bộ Y tế, Sở Y tế Hà Nội, Hội đồng nhân dân TP.Hà Nội. Suốt đời làm nghề cấp cứu, ông bảo nếu chỉ một mình BS làm cấp cứu mà không đào tạo mạng lưới cấp cứu ngay trong cộng đồng thì rất có thể nhiều bệnh nhân sẽ trở nên quá muộn khi đến được cơ sở y tế. Y đức của người thầy già vẫn tỏa sáng trong học trò của mình vì thế.
Theo Lao động cuối tuần
Nguồn: laodong.com.vn/Lao-dong-cuoi-tuan/Ong-gia-giai-doc/84702.bld