Ba Nghệ sĩ Nhân dân có giọng ca vàng là Quý Dương, Trần Hiếu, Trung Kiên đã được tôn vinh là ba cây đại thụ của làng Nghệ thuật biểu diễn Âm nhạc Việt Nam. Riêng với chất giọng ténor vang sáng, truyền cảm, nghệ danh Trung Kiên gắn liền với những bản tình ca cách mạng sống mãi với thời gian, như: Tình ca, Việt Nam trên đường chúng ta đi, Hồ Chí Minh đẹp nhất tên người… cùng nhiều ca khúc hào hùng của Đất nước Xô viết, nơi ông đã được đào tạo rất bài bản.
Học khóa 3 Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, năm 1961 Nguyễn Trung Kiên được cử sang học tập tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Mátxcơva mang tên nhà soạn nhạc thiên tài Tchaikovsky. Đây là Học viện Âm nhạc nổi tiếng thế giới. Sau 2 năm học dự bị, 5 năm học Đại học và 2 năm sau Đại học, năm 1970, ông trở về nước phục vụ trong Quân đội và Đài phát thanh Tiếng nói Việt Nam. Năm 1988, ông trở lại Liên Xô học Chương trình Lý luận cao cấp tại Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội.
GS.NSND Nguyễn Trung Kiên
Cả cuộc đời gắn bó với nghề, NSND Trung Kiên đã cống hiến hết mình cho nền âm nhạc nước nhà, ở ông luôn song hành giữa biểu diễn và giảng dạy, đào tạo. Ông là người thầy đã chắp cánh cho nhiều giọng ca bay cao, lắng đọng trong tâm trí triệu triệu người Việt Nam như NSND Lê Dung, Đăng Dương, Trọng Tấn, Phương Nga, Bích Thủy,… NSND Nguyễn Trung Kiên đã hướng dẫn thành công 48 học viên trình độ Cao học, 5 học viên trình độ Tiến sĩ về Thanh nhạc và đến nay ông vẫn đang say sưa, tâm huyết giảng dạy tại Nhạc viện Quốc gia Hà Nội, Huế và Thành phố Hồ Chí Minh.
Không chỉ thành danh trong nghệ thuật, NSND Trung Kiên còn đảm đương nhiều chức vị quản lý trong nhiều năm, như Cục Phó rồi Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn, Giám đốc Nhà hát Vũ kịch Việt Nam, Hiệu trưởng trường Đại học Văn hóa (kiêm nhiệm). Đặc biệt, năm 1992 ông được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin, phụ trách mảng Văn hóa – Nghệ thuật cho đến khi nghỉ hưu (2001).
Trong buổi làm việc này, GS.NSND Nguyễn Trung Kiên cũng chia sẻ những trăn trở về sự phát triển của nền Âm nhạc Việt Nam cũng như sự hòa nhập của nền Văn hóa Việt Nam với nền Văn hóa thế giới. Nhưng trên hết, với ông, âm nhạc đã trở thành lẽ sống với những đam mê truyền thụ và cống hiến không biết mệt mỏi.
Nguyễn Thị Bích Phương
Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam