Hơn 50 năm cống hiến trong lĩnh vực đào tạo kiến trúc quy hoạch, truyền dạy những kiến thức chắt chiu qua sách vở và những ngày tháng học tập khó khăn vất vả. Nhớ đến NGND.GS.TS.KTS Nguyễn Thế Bá là bao thế hệ học trò, bao thế hệ KTS bồi hồi xúc động nhớ về một người Thầy khiêm cung, giản dị. Thầy từng tâm sự: “Tôi rất thương sinh viên, bởi lẽ tôi cũng từng đi học, đi dạy ở những năm tháng khó khăn nhất…”. Có lẽ chính điều này đã để lại những dấu ấn khó phai trong cuộc đời của người Thầy – KTS – Nhà nghiên cứu khoa học Nguyễn Thế Bá. Thầy luôn tâm niệm và chia sẻ với sinh viên: “Tình cảm với cuộc sống, với con người chính là căn nguyên những ý tưởng sáng tạo của KTS. Dù là dạy – học hay thiết kế công trình đều phải hướng đến lợi ích của Con Người và vì Con người …”
Sinh ra tại vùng đất học – xã Cát Văn, huyện Thanh Chương (tỉnh Nghệ An), ông đã sớm có duyên với nghề giáo trong phong trào Bình dân học vụ – xoá “giặc dốt” (những năm 45 – 50). Ngay cả khi đi Thanh niên xung phong phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ và biên giới Trung Lào, Thày cũng tham gia giảng dạy cho anh em.
Năm 1955, Thầy là một trong số những cán bộ đầu tiên được Đảng và Bác Hồ lựa chọn cử đi Ba Lan học tập. Năm 1964, Thầy là lứa KTS Quy hoạch đầu tiên được đào tạo bài bản và được tín nhiệm bố trí công tác tại Viện Quy hoạch Đô thị và Nông thôn, Bộ Kiến trúc (nay là Bộ Xây Dựng), được công tác với các lứa Kiến trúc sư đàn anh như KTS Hoàng Như Tiếp và tham gia giảng dạy bán thời gian tại Lớp Kiến trúc – trường Đại học Bách Khoa. Từ năm 1965, công tác ở nơi sơ tán, thầy được giao nhiệm vụ dành toàn bộ thời gian cho công tác đào tạo. Ngót 50 năm đứng trên bục giảng, NGND.GS.TS.TSKH.KTS Nguyễn Thế Bá đã đào tạo hàng ngàn KTS, Thạc sỹ, Tiến sỹ chuyên ngành kiến trúc quy hoạch, nhiều thế hệ SV đã được Thầy dìu dắt vào nghề trở thành những KTS giỏi, những thầy giáo tận tâm và những nhà quản lý xuất sắc…
Khi trường Đại học Xây dựng được thành lập, Thầy được phân công giảng dạy tại khoa Kiến trúc đô thị trong suốt hai năm, từ năm 1967 đến năm 1969. Từ năm 1969, Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội được thành lập, Thầy được phân công giảng dạy và đã gắn bó liên tục trong suốt phần lớn cuộc đời giảng dạy và đào tạo KTS.
Được sự tín nhiệm của lãnh đạo trường Đại học Kiến trúc Hà Nội và đồng nghiệp, Thầy đã được giao đảm nhiệm các vị trí quan trọng như: Chủ nhiệm Bộ môn Quy hoạch đô thị và Nông thôn, Phó chủ nhiệm Khoa Kiến trúc từ năm 1977; Chủ nhiệm Khoa Kiến trúc từ năm 1979; Chủ nhiệm Khoa Sau đại học từ năm 1992 và Chủ tịch Hội đồng Khoa học Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội;
Trong ngành kiến trúc – quy hoạch quốc gia, Thầy cũng đã có những đóng góp với các cương vị là Ủy viên Hội đồng tư vấn Kiến trúc Quốc gia của Thủ tướng Chính phủ; Ủy viên Hội đồng Kiến trúc – Quy hoạch của Bộ xây dựng và Thành phố Hà Nội; Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Hội KTS Việt Nam.
Năm 1997, GS.TS.KTS Nguyễn Thế Bá vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân và cho đến nay vẫn là Nhà giáo nhân dân duy nhất trong ngành xây dựng Việt Nam. Nhiều năm gắn bó với giảng đường, với ngành kiến trúc – quy hoạch xây dựng Việt Nam, NGND.GS.TSKH.KTS Nguyễn Thế Bá đã nhiều lần được Nhà nước tặng thưởng, vinh danh, ghi dấu những đóng góp như: Huân chương Lao động hạng Ba, Huân chương Kháng chiến hạng Ba, Huân chương Thanh niên xung phong chống Pháp, Huy hiệu kháng chiến, Huy chương Vì sự nghiệp xây dựng, Huy chương Vì sự nghiệp đào tạo, Huy chương Vì thế hệ Trẻ, Huy chương Vàng Khoa học, Huy chương Đồng của Hội KTS Quốc tế, Huy chương Đồng 1000 năm của Ba Lan…
NGND.GS.TSKH.KTS Nguyễn Thế Bá là một người thầy yêu nghề và có khát khao cháy bỏng, mong muốn được truyền nghề, truyền lửa cho các thế hệ SV ngành Kiến trúc – Xây dựng. Điều này bất kỳ ai từng học thầy, gặp thầy đều có thể cảm nhận điều đó.
Những ngày đất nước chưa giải phóng, KTS Nguyễn Thế Bá đã đề xuất việc quy hoạch các đô thị, ông cùng các cộng sự biên soạn hệ thống quy chuẩn – quy hoạch đô thị của các nước Đông Âu, đặc biệt là của Nga. Đó là một đóng góp lớn, một trong những bước đi đầu tiên, đặt nền tảng cho công tác quy hoạch đô thị tại Việt Nam. Thầy đã để lại nhiều cuốn sách như cuốn Quy hoạch xây dựng đô thị, đưa ra những khái niệm, lý luận về quy hoạch đô thị của thế giới, kết nối và nêu ra những ý tưởng quy hoạch đô thị phù hợp với điều kiện ở Việt Nam, được xem là cẩm nang hữu ích cho những người làm nghề, cả thầy và trò trong lĩnh vực quy hoạch. Những bài giảng, bài tập của thầy Bá, thông qua đó đến với sinh viên một cách chi tiết và bài bản.
Sau khi nghỉ hưu, GS. KTS Nguyễn Thế Bá là người chủ chốt, một hạt nhân quan trọng để thành lập Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Việt Nam (VUPDA). Ông cũng là Chủ tịch Hội VUPDA các khóa I và II, người được Đại hội VUPDA bầu là Chủ tịch dạnh dự khóa III (2009-2014) và khóa IV (2014-2019). Ông đã có những đóng góp đặc biệt quan trọng trong việc mở rộng các Hội địa phương, thành lập các Viện Nghiên cứu quy hoạch … Tháng 3 năm 2017, Hội nghị BCH TW Hội tại Phú Quốc đã trân trọng trao tặng GS Nguyễn Thế Bá giải thưởng Đặc biệt xuất sắc về Sự nghiệp phát triển đô thị Việt Nam.
Nhớ về NGND.GS.TSKH.KTS Nguyễn Thế Bá, tôi luôn nhớ đến hình ảnh một người thầy giản dị, luôn hết lòng với công việc, luôn vì mọi người và những đóng góp lớn lao của ông dành cho lĩnh vực quy hoạch đô thị.
Xin được thắp nén Tâm nhang tưởng nhớ và vĩnh biệt Ông – Người thầy mà tôi cũng như nhiều thế hệ KTS luôn kính trọng và ngưỡng mộ.
KTS Trần Ngọc Chính
Chủ tịch Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Việt Nam
Nguồn: Tạp chí Kiến trúc số 02-2018/https://www.tapchikientruc.com.vn/