Trong bước chuyển mình của cả dân tộc hôm nay, có biết bao những người con tổ quốc đã đóng góp tâm sức, trí tuệ cuộc đời mình cho đất nước. Bất giác nhớ lại một cuộc gặp mới đây, GS.VS Trần Đình Long đã cho tôi hiểu rõ hơn về những khó khăn, về tâm huyết của những “Nhà khoa học của nông dân”. Đi, viết, và gặp gỡ thật nhiều những người đã cống hiến cho quê hương, nhưng câu chuyện của ông thật đặc biệt, và có điều gì đó cuốn hút lạ kỳ.
GS.VS Trần Đình Long sinh năm 1941 tại quê hương Cẩm Khê, Phú Thọ, trong một gia đình giàu truyền thống. Tuổi thơ phải chứng kiến cảnh đất nước chìm trong gian khó, chiến tranh, nhưng điều ấy càng thôi thúc ông phấn đấu, nỗ lực nhiều hơn để dựng xây nước nhà. Sau khi tốt nghiệp phổ thông ở trường chuyên Hùng Vương – Phú Thọ, với kết quả học tập xuất sắc của mình, ông được cử đi du học tại Liên Xô (cũ). Mang kiến thức quý giá của nước bạn bên mình, năm 1967, tốt nghiệp Đại học Tổng hợp quốc gia Kishinev, ông về nước làm cán bộ giảng dạy tại trường Đại học Nông nghiệp I Hà Nội. Một năm sau đó, ông chuyển công tác về giảng dạy tại trường Đại học Nông Nghiệp II. Trong thời gian đó, ông bảo vệ luận án Tiến sĩ năm 1979 và bảo vệ luận án Tiến sỹ Khoa học năm 1983 tại Liên bang Nga.
GS.VS Trần Đình Long
Với niềm đam mê nghiên cứu và sự nỗ lực hết mình, GS.VS Trần Đình Long đã được trao chức danh Viện sĩ Viện hàn lâm Khoa học Nông nghiệp toàn Liên Bang Nga năm 1993. Tiếp đó, ông được phong hàm Phó giáo sư (năm 1996) và Giáo sư ngành Nông nghiệp – chuyên ngành Di truyền Chọn giống cây trồng (năm 2002). Trong suốt quá trình công tác, GS.VS Trần Đình Long đã từng đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng như: Giám đốc Trung tâm giống cây trồng Việt – Nga, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Đậu đỗ, Phó viện trưởng Viện khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Việt Nam và nay là Chủ tịch Hội giống cây trồng Việt Nam, Ủy viên Trung ương Liên hiệp các hội Khoa học Kỹ thuật Việt Nam, Ủy viên Trung ương Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam… Dù ở bất kỳ cương vị nào, ông cũng tạo được dấu ấn riêng trong cả công tác quản lý và nghiên cứu khoa học. Các đề tài nghiên cứu khoa học do ông chủ trì không chỉ mang tính đúc kết, khai phá mà còn giàu tính thực tiễn, tính ứng dụng cao. Một số Đề tài và Dự án cấp Nhà nước mà ông chủ trì còn đạt loại xuất sắc như: Chọn tạo giống cây trồng cạn lấy hạt và biện pháp thâm canh (KN-01-11:1991-1995), chọn tạo giống đậu đỗ (KHCN-08-02: 1996-2000), nghiên cứu tuyển chọn giống và phát triển Vừng – Hướng dương (2001-2004)… Giáo sư Trần Đình Long cũng chính là “cha đẻ” của 26 giống cây trồng mới, trong đó có 09 giống đậu tương, 06 giống Lạc, 03 giống Đậu xanh, giống Lúa VX 83, giống Đại mạch Api, giống Vừng V6, giống Khoai lang VX 37, giống cỏ ngọt ST 88,… các giống này hiện đang được phát triển trong sản xuất trên hầu hết các vùng sinh thái của nước ta. Trong đó có 02 giống được cấp bằng bảo hộ quyền tác giả là Lạc L23 và Đậu tương ĐT26.
Ngoài nghiên cứu khoa học, chọn tạo giống cây trồng mới, ông còn dành nhiều tâm huyết để viết sách khoa học được các đồng nghiệp, độc giả đánh giá cao. Đến nay, ông đã xuất bản 17 cuốn sách khoa học gồm ba giáo trình được đưa vào giảng dạy trong trường đại học là: Tế bào học, giáo trình Di truyền học thực vật, giáo trình cao học Chọn giống cây trồng cùng nhiều cuốn sách hữu ích cho nhà nông như: Cây đậu xanh, Cây đậu tương, Kỹ thuật đạt năng suất lạc cao ở Việt Nam, Cultivation and Utilization of Stevia…Trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, ông đã tham gia đào tạo cho rất nhiều thế hệ kỹ sư, thạc sỹ, tiến sĩ nông nghiệp. Các thế hệ học trò được ông đào tạo đã và đang ngày ngày cống hiến cho sự nghiệp phát triển nông nghiệp và nông thôn ở nước ta. Nhiều người trong số họ đã trở thành các GS, PGS, và các cán bộ chủ chốt của ngành.
Với những cống hiến to lớn góp phần phát triển nền nông nghiệp, kinh tế xã hội của đất nước, GS.VS Trần Đình Long đã vinh dự được nhận nhiều Huân huy chương, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, của Chủ tịch nước, của các Bộ, ngành Huân chương Hữu nghị LB Nga (năm 2000), 6 Bằng khen Lao động Sáng tạo, đăng ký bản quyền. Đặc biệt, ông được lãnh đạo Bộ KHCN, Bộ NN &PTNT trao kỷ niệm chương Vì sự nghiệp Phát triển Khoa học, Vì sự nghiệp Phát triển Nông thôn, Huân chương Kháng chiến, Huân chương Lao động hạng Ba, hạng Nhì. Năm 2015, ông được Thủ Tướng Chính Phủ vinh danh là 1 trong 22 nhà khoa học tiêu biểu toàn quốc. Cũng trong năm nay, ông được Liên hiệp Các Hội KHKT Việt Nam vinh danh là 1 trong 53 trí thức tiêu biểu toàn quốc, và được MTTQ Việt Nam cử đi dự Đại Hội Thi đua Toàn quốc trong ngày 6 – 7/12/2015. Hiện nay, GS.VS Trần Đình Long là Ủy viên Ủy ban TW MTTQ Việt Nam, đồng thời là chủ nhiệm Chương trình phát triển Nhà nước HN – 07C – 05. Đây là những ghi nhận xứng đáng của Đảng, Nhà nước với những tận hiến không ngơi nghỉ của vị giáo sư giàu nhiệt huyết và tài năng này.
Hiện nay, với cương vị Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam, ông đã tập hợp được lực lượng cán bộ, nhà khoa học đầu ngành đông đảo với gần 1000 hội viên cá nhân, 45 hội viên tập thể trên toàn quốc xây dựng và quản lý nhiều dự án trong lĩnh vực giống cây trồng hướng vào việc nghiên cứu, tổng kết, phổ biến áp dụng các thành tựu KHKT, công nghệ và quản lý vào sản xuất giống cây trồng, và đẩy mạnh công tác nghiên cứu chọn tạo giống cây trồng. Hội đã góp phần chọn tạo ra rất nhiều giống cây trồng mới được công nhận là giống quốc gia hoặc giống Tiến bộ kỹ thuật góp phần tích cực vào việc tăng năng suất và chất lượng cây trồng. Đồng thời, với vai trò của người “Thuyền trưởng”, ông đã cùng lãnh đạo Hội giống cây trồng cũng đã mở các lớp tập huấn, đào tạo về kỹ thuật chọn tạo, sản xuất nhân giống, sản xuất hạt giống và thương mại hóa giống. Hội đã đề nghị Hợp phần giống cây trồng DANIDA và các tổ chức quốc tế khác như APSA, ISTA, Trung tâm rau đậu Châu Á (AVRDC) giúp đỡ mở các lớp tập huấn ngắn hạn cho các địa phương và các doanh nghiệp giống cây trồng. Cùng với đó, Hội cũng đã làm tốt công tác tuyên truyền phổ biến kiến thức khoa học, kỹ thuật về giống cây trồng trên phạm vi cả nước…
Tạm biệt “Nhà khoa học của nông dân”, trong tôi còn đọng lại lời tâm sự về các nhà khoa học trẻ:“Hiện nay, với tiềm lực khoa học kỹ thuật ứng dụng hiện đại, nếu có một chiến lược đầu tư tốt thì trong vài thập kỷ tới, các bạn hoàn toàn có thể đưa nước ta trở thành cường quốc về nông nghiệp. Với niềm khát vọng, đam mê, dám nghĩ dám làm, các bạn hãy xem Nông nghiệp như là trụ đỡ của nền kinh tế nước nhà. Và, hãy coi nông nghiệp như một mục tiêu trọng yếu để xây dựng quê hương, tổ quốc Việt Nam ta ngày một đẹp giàu… hãy phát huy tốt nhất truyền thống của cha ông trong thời đại mới !”
Nguyễn Đức
Nguồn: www.trithucvaphattrien.vn