Ký ức nhà khoa học

Một quá trình tự đào tạo đặc biệt

Năm 1976, lần đầu tiên Nhà nước ta chủ trương đào tạo Tiến sĩ trong nước. Trường Đại học Xây dựng quyết định chọn 15 người làm luận án Tiến sĩ theo chế độ đặc cách, trong đó có Dương Học Hải. Ông cho biết, làm luận án Tiến sĩ chế độ đặc cách nghĩa là: không phải thi đầu vào, thời gian thực hiện luận án chỉ 1 năm, tự nghiên cứu xây dựng đề tài, không có người hướng dẫn chính thức. Ông Dương Học Hải, lúc này đang là Trưởng Bộ môn Đường ô tô và Đường thành phố của trường Đại học Xây dựng Hà Nội. Ông chia sẻ, “Thời kỳ đó những người được làm luận án Tiến sĩ chế độ đặc cách không có thầy hướng dẫn cụ thể, không có thời gian nghỉ để nghiên cứu, ai hoàn thiện xong trước thì bảo vệ trước. Điều đặc biệt là thủ tục làm cũng giống như Liên Xô tức là bảo vệ trước Bộ môn, Hội đồng cơ sở rồi đến Hội đồng Nhà nước”.

“ Làm luận án là để  tự nâng cao trình độ cho bản thân, đó cũng là quá trình tự đào tạo”

Tháng 6-1976, giảng viên Dương Học Hải viết hồ sơ làm nghiên cứu sinh đặc cách và bắt đầu thực hiện đề tài mà bản thân ông đã ấp ủ từ rất lâu. Đề tài xuất phát từ thực trạng đường ô tô ở Việt Nam, lấy hiện trạng Quốc lộ 5 đang bị xuống cấp, hư hỏng do đắp nền đường quá thấp khi mưa xuống gây ngập úng làm đối tượng nghiên cứu, Dương Học Hải xây dựng Đề tài “Nghiên cứu sự phân bố ẩm và nhiệt trong nền đường ô tô với điều kiện vùng đồng bằng miền Bắc nước ta”. Hơn một năm sau, trải qua nghiên cứu thực tế, bản luận án được hoàn thành với nội dung mang tính lý luận – thực tiễn cao và ông Dương Học Hải đã bảo vệ thành công luận án Phó Tiến sĩ trước Hội đồng cấp Nhà nước tại xã Tam Canh, Vĩnh Phú (nay là Bình Xuyên, Vĩnh Phúc).  

Đề tài của NCS Dương Học Hải được đánh giá cao vì giải quyết được thực trạng nền đường của nước ta thời kỳ đó. Cho đến nay, những vấn đề được đặt ra trong đề tài nghiên cứu đó của ông vẫn mang tính ứng dụng, trở thành một số tiêu chuẩn trong xây dựng. Đó cũng là tiền đề làm cơ sở để sau này nhiều nghiên cứu sinh tiếp tục phát triển những đề tài khác nhau. Đặc biệt hơn, Giáo trình “Thiết kế đường ô tô” được hình thành từ luận án Phó Tiến sĩ của ông cho đến nay đã tái bản 7 lần, được đưa vào giảng dạy ở hầu hết các trường Đại học, Cao đẳng khối Kỹ thuật trên cả nước.

Trường Đại học Xây dựng có 15 người được làm luận án thì giảng viên Dương Học Hải là một trong 6 người bảo vệ thành công. Cùng 50 người đã bảo vệ thành công luận án Phó Tiến sĩ ở các lĩnh vực khác nhau trên cả nước, Dương Học Hải vinh dự được đích thân Đại tướng Võ Nguyên Giáp, khi đó là Phó Thủ tướng Chính phủ, trao bằng Phó Tiến sĩ tại Nhà hát lớn Hà Nội.

 “Tôi luôn có suy nghĩ, làm luận án trước tiên là để tự nâng cao trình độ cho bản thân, sau đó mới dám nghĩ đến việc mang nó vào thực tiễn. Đó là một quá trình tự đào tạo đặc biệt”, GS.TS Dương Học Hải tự hào khi nhớ lại quãng thời gian gian khó mà đầy ý nghĩa đó.   

 

 Bích Phương 

Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam