1-Sinh viên tham gia kháng chiến
Năm 1945 Vũ Triệu An trong Đội thanh niên cứu quốc ở thị xã Thái Bình đã tham gia cuộc tổng khởi nghĩa, cướp chính quyền tại quê nhà. Khi được tin các trường Đại học ở Hà Nội mở lại, ông lên Hà Nội và đăng ký học Đại học Y Dược Hà Nội. Năm 1946 Cục Quân Y thành lập một Ban Quân y đại học do GS Đặng Văn Chung là Chủ nhiệm. Lúc này, Vũ Triệu An đang học năm thứ 2 và đã đăng ký vào Ban Quân y. Ông kể: “Ai cũng có thể đăng ký vào Ban Quân y nhưng những người thuộc Ban này thì khi có chiến tranh sẽ được tham gia đầu tiên”. Được nhận vào Ban Quân y, sinh viên Vũ Triệu An có lương 180 đồng/tháng nhưng vẫn học tập tại trường Đại học Y Dược Hà Nội. Năm thứ nhất, sinh viên đã được tham gia thực hành khám lâm sàng ở Bệnh viện Bạch Mai. Lịch học trong một ngày thường là: Buổi sáng đến Bệnh viện Bạch Mai (Nội khoa) hoặc Phủ Doãn (Ngoại khoa) làm hồ sơ bệnh án và thực hành khám cho bệnh nhân dưới sự hướng dẫn của các bác sỹ nội trú và các Chủ nhiệm Khoa như:GS Đặng Văn Chung, GS Võ Văn Vinh; Buổi chiều học trên giảng đường của trường.
Vào thời điểm cuộc kháng chiến toàn quốc năm 1946, các sinh viên Quân y được điều động về các đơn vị chuẩn bị tham gia kháng chiến. Người thì Nam tiến, người vào Khu V, còn Vũ Triệu An vào Khu III làm việc tại Đoàn phẫu thuật lưu động thuộc mặt trận phía Nam đường số 5, đóng tại làng Phạm Xá, huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương do BS Lê Văn Khải phụ trách. Sinh viên Vũ Triệu An được giao nhiệm vụ thực hiện những ca mổ xẻ đơn giản như cắt lọc vết thương phần mềm, băng bó hoặc phụ mổ với những ca phức tạp khi cần. Khi này mới chỉ học những môn cơ bản nên khi được làm việc thực tế, Vũ Triệu An rất bỡ ngỡ. Nhờ có sự giúp đỡ của BS Khải nên ông cũng thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.
Cuối năm 1947 trường Đại học Y Dược sơ tán lên Chiêm Hóa (Tuyên Quang). Lúc này tất cả những sinh viên của trường được triệu tập về đây tiếp tục học. Vũ Triệu An khi nhận được thông báo cũng trở về trường. Trong buổi lễ khai giảng trường tại Chiêm Hóa có Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến dự. Sau khi Hiệu trưởng Hồ Đắc Di đọc diễn văn, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhận được tin từ chiến trường và đã lên ngựa đi ngay lúc đó. Hiệu trưởng Hồ Đắc Di đã họp mọi người lại và thông báo Pháp đã nhảy dù Bắc Cạn nên trường cần phải sơ tán ngay vào trong các bản nằm sâu bên trong của Chiêm Hóa. Sau đó lại có lệnh: sinh viên có thể về địa phương tham gia kháng chiến. Ông và một số bạn đã đi bộ xuyên qua rừng, đi theo đường núi Hùng Lĩnh, qua Sơn Dương, Hà Đông để về đến Thái Bình. Những lúc nghỉ ngơi, rảnh rỗi ông lại mang sách ra đọc (Sách- được phép lấy từ thư viện của trường khi đi sơ tán). Về đến quê nhà Thái Bình, ông làm việc tại Bệnh viên Quân khu do ông Tô Đình Cự phụ trách.
Giáo sư Vũ Triệu An nhớ lại một thời sinh viên những năm 40 thế kỷ trước
Năm 1949, sinh viên Vũ Triệu An được cử đi dự Đại hội Thanh niên cứu quốc toàn quốc tại Cao Vân, Chiêm Hóa. Khi đó, Pháp đánh chiếm Thái Bình, Vũ Triệu An ở lại Việt Bắc và được phân công phụ trách về mảng văn hóa xã hội tại Văn phòng Chính phủ ở An toàn khu Việt Bắc. Công việc chính của ông là đọc các bản báo cáo của các tỉnh, sau đó tóm tắt, tổng hợp tình hình để trình lên Bác Hồ và Thủ tướng Phạm Văn Đồng. GS Vũ Triệu An chia sẻ: “Được giao nhiệm vụ này chắc tổ chức thấy tôi là sinh viên Đại học có trình độ. Tôi không nghĩ đây là nhiệm vụ to lớn mà chỉ biết thực hiện thật tốt”. Là sinh viên Quân y, với nhiệt huyết tuổi trẻ, Vũ Triệu An mong muốn được ra chiến trường để phục vụ kháng chiến. Được ông Phan Mỹ (Chánh Văn phòng Phủ Chủ tịch) chấp thuận nên sau đó ông được điều về làm việc ở Phân viện V đóng tại xã Vô Tranh, Thái Nguyên do GS Nguyễn Thế Khánh là Viện trưởng. Thời gian làm việc ở Bệnh viện Vô Tranh ông được học, tự trau dồi nhiều nhất vì ông có điều kiện đọc được nhiều sách và hướng dẫn học viên trường Quân Y sỹ thực hành (trường và bệnh viện đóng tại Vô Tranh, Thái Nguyên).
2- Luôn tự trau dồi kiến thức
Năm 1950, nếu xét về năm học thì ông là một trong số những sinh viên năm cuối (1945-1950), ông nhớ trong một lá thư gửi sinh viên Trường Đại học Y Dược, ngày 6-5-1949, Bác Hồ có nói "Để các cháu được tòng quân và đồng thời khỏi gián đoạn sự học tập, tôi đã nói với Bộ Quốc Phòng để các cháu công tác ở các Quân y viện. Đến ngày kháng chiến thành công các cháu trở lại trường, thời giờ tòng quân sẽ được tính như thời giờ học ở trường"[1]
Năm 1954 hòa bình lập lại, thực hiện ý kiến của Bác, trường Đại học Y Dược bắt đầu cấp giấy chứng nhận tốt nghiệp. Những bạn đồng khóa với ông đều nhận giấy chứng nhận tốt nghiệp ra trường năm 1951, còn ông lúc đó không lấy giấy chứng nhận mà làm luận văn tốt nghiệp. Trong thời gian làm việc tại Bệnh viện Vô Tranh và ở Bệnh viện Trung ương 108, Vũ Triệu An đã có một số kinh nghiệm xử lý vết thương cốt tủy viêm mãn tính (vết thương khi lành do viêm xương, thịt). Trên cơ sở thực tế đó, ông làm luận văn với đề tài “Kinh nghiệm điều trị cốt tủy viêm mãn tĩnh ở thương binh” và bảo vệ tốt nghiệp vào năm 1956.
Giáo sư Vũ Triệu An cho biết: So với những sinh viên được ở lại Hà Nội học thì những sinh viên đi tham gia kháng chiến như chúng tôi không được học nhiều, mà chủ yếu thực hành phục vụ cấp cứu cho thương bệnh binh. Chúng tôi vừa tham gia chiến đấu vừa học tập và học từ thực tế là chính. Sự chênh lệch về trình độ giữa sinh viên trong thành và sinh viên kháng chiến được thể hiện rõ nét nhất về các môn khoa học cơ bản: Sinh lý, Sinh hóa; Tổ chức học; Mô bệnh học…Chính vì thế nên năm 1954 khi về Hà Nội, nhằm bổ sung những kiến thức chưa được học, chúng tôi đã tự tổ chức các nhóm tự học để củng cố kiến thức. Mỗi nhóm thường từ 5-7 người. Mỗi người đảm nhận tự đọc sách, tự học một môn, sau rồi, ai phụ trách môn nào sẽ trình bày về nội dung môn đó và mọi người đưa ra câu hỏi để hiểu sâu hơn. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng tham gia vào các buổi sinh hoạt khoa học, nghe báo cáo khoa học để học hỏi thêm. Nhờ có vốn ngoại ngữ tự học khi ở quê nhà Thái Bình, nên tôi đã tham khảo được nhiều tài liệu tiếng Anh. Khoảng sau mấy năm thì tôi và các bạn đã bắt kịp được những kiến thức cơ bản mà khi đi tham gia, phục vụ chiến tranh chưa được học.
Trải qua hơn nửa thế kỷ có nhiều đóng góp cho Bộ môn Sinh lý bệnh, giờ đây, nhớ lại một thời tuổi trẻ hăng say, GS Vũ Triệu An vẫn khẳng định: nếu không có việc tự học, tự trau dồi kiến thức cho bản thân thì cho dù ở hoàn cảnh nào cũng không thể thành công.
Nguyễn Thị Phương Thúy
[1] http://www.hmu.edu.vn/lichsu/lichsu-p2.htm