Phó Giáo sư, TS Nguyễn Ngọc Kha là sinh viên Khóa đầu tiên trường Đại học Y Hà Nội sau giải phóng (1954-1960). Sau khi tốt nghiệp, tên ông có trong danh sách 12 người đủ tiêu chuẩn để về làm việc ở Bệnh viện Việt – Đức. Đây là một vinh dự không dễ có được. Nhưng, có một sự thay đổi bất ngờ, và ông được điều về làm việc ở Bệnh viện tỉnh Hoà Bình. Chưa hết, lại vì một lý do khác, cuối cùng ông nhận công tác ở Bệnh viện tỉnh Ninh Bình. Tưởng rằng đây là một sự thiệt thòi với bản thân ông, nhưng trong cái không may ấy lại giúp ông rèn luyện bản lĩnh để sau này vượt qua những sóng gió cuộc đời. Hơn 10 năm (1960-1971) công tác ở Ninh Bình, ông đã giải quyết được phần lớn những ca khó ở Khoa Ngoại mà ít phải chuyển lên tuyến trung ương. Về nghiên cứu khoa học, năm 1966 ông đã đưa ra phương pháp mới cho việc thắt ống dẫn tinh tạm dừng sinh sản là không cần dùng đến dao mổ. Phương pháp này ngay sau đó ông đã cho đăng báo. Và sau 3 năm thì Trung Quốc mới áp dụng và phát triển phương pháp này. Năm 1967 ông được Ty Y tế Ninh Bình đồng ý cho chuyển công tác về Hà Nội nhưng khi lên đến Ủy ban Tỉnh thì bị giữ lại. Không vì thế mà ông nản chí mà vẫn phấn đấu trong công tác và được nhiều bằng khen sau này.
PGS.TS Nguyễn Ngọc Kha kể về cuộc đời với nghề thầy thuốc
Năm 1971 ông về Hà Nội công tác và là Chủ nhiệm Khoa Ngoại Ung thư vú, phụ khoa tại Bệnh viện K Hà Nội. Vào năm 1984, tổ chức Bệnh viện có sự thay đổi, PGS Nguyễn Ngọc Kha bị gián đoạn công việc chuyên môn mất 2 năm, thường chỉ đến giao ban và đọc sách. Tuy nhiên, cũng lại là cơ hội về thời gian để ông biết được thủ thuật châm cứu. Ông thấy vấn đề này rất hay và bắt đầu tiến hành nghiên cứu. Ông thực nghiệm châm cứu trên những con chó để làm công trình nghiên cứu “Tuần hoàn điện thần kinh”. Theo như ông cho biết thì công trình nghiên cứu này trái ngược với chuyên môn mà ông đang làm. Từ một bác sỹ phẫu thuật, thực hiện những ca mổ xẻ cụ thể nhưng ông lại nghiên cứu một công trình mang tính lý thuyết ở lĩnh vực Thần kinh. Sở dĩ làm được điều đó là do thời gian làm việc ở Ninh Bình ông được làm thực tế trên tất cả các mặt về lâm sàng. Ông đã lấy một vấn đề trong công trình mang tính lý thuyết đó làm đề tài nghiên cứu cho luận án Tiến sĩ “Tác dụng ức chế của Péthidin với vận động”. Năm 1991 ông là người đầu tiên bảo vệ luận án Tiến sĩ trong nước về ung thư.
Về hưu năm 2000, nhưng ông vẫn không ngừng nghỉ trên con đường khoa học trị bệnh cứu người.
Trải qua chặng đường dài để đến với thành quả như ngày hôm nay, PGS.TS Nguyễn Ngọc Kha tâm niệm rằng “trong bất cứ tình huống nào người làm khoa học không từ bỏ mục đích của mình. Kiên trì bền bỉ lao động nghiên cứu sẽ có được kết quả như mong muốn(2).
Nguyễn Thị Phương Thúy
Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam