Trong buổi trò chuyện với nghiên cứu viên Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam tại ngôi nhà nhỏ đơn sơ ở phố Lý Nam Đế, Hà Nội bà quả phụ Nguyễn Thanh Lịch và con gái Nguyễn Thanh Thủy đã hồi tưởng và kể cho chúng tôi nghe những câu chuyện về người chồng, người cha mẫu mực .
Năm 1946 chàng sinh viên Nguyễn Thúc Mậu nhận bằng tốt nghiệp Bác sĩ y khoa của trường Đại học Y Dược Hà Nội. Ngay sau đó ông xung phong gia nhập Vệ Quốc đoàn. Cuối năm 1946 khi Pháp có những hành động gây hấn ở Lạng Sơn, quân ta một phần kháng cự ngoan cường, còn đại bộ phận thì phải sơ tán về huyện Điềm He, Lạng Sơn. Lúc này với cương vị là Trưởng ban Quân Y Trung đoàn 28 Lạng Sơn, BS Nguyễn Thúc Mậu đã cùng đồng nghiệp quay lại thị xã Lạng Sơn để mang thuốc men, trang thiết bị Y tế đến nơi sơ tán. Với đóng góp đó cùng việc tổ chức khám chữa bệnh cho thương bệnh binh BS Nguyễn Thúc Mậu được đồng chí Tổng Tư lệnh Vệ quốc đoàn Võ Nguyên Giáp gửi thư động viên khen ngợi vào tháng 4-1947. Ngoài ra ông còn tham gia các chiến dịch Biên Giới, Hoàng Hoa Thám, Hà Nam Ninh, Hòa Bình, Trung du. Với những kinh nghiệm được tích lũy từ những năm Kháng chiến chống Pháp, Bác sĩ Nguyễn Thúc Mậu, với cương vị là Phó Trưởng Phòng Quân y Miền (năm 1969), đã đảm bảo tốt công tác quân Y khi tham gia chiến trường Miền Đông Nam Bộ (B2). Từ năm 1976 ông là Phó Hiệu trưởng, Hiệu trưởng, sau là Giám đốc Học viện Quân y.
Bà quả phụ Nguyễn Thanh Lịch xúc động kể về người chồng thân yêu
Là người khiếm tốn, thêm nữa cũng không muốn gia đình lo lắng nên ông ít chia sẻ với vợ và các con về công việc của mình. Trong ký ức của chị Nguyễn Thanh Thủy (con thứ 2) thì bố là một người rất hiền lành và nhân hậu. Có thời gian rảnh là ông đưa các con đi chơi, đọc truyện cho cả nhà cùng nghe…Khi đi thăm khám bệnh nhân ông thường bỏ quân hàm trên ve áo để bớt đi sự cách biệt.
Từ sự yêu mến và nể phục người đồng nghiệp hết lòng vì công việc, những người bạn chiến đấu với ông năm xưa đã cung cấp tài liệu để biên soạn và xuất bản cuốn sách “Giáo sư Nguyễn Thúc Mậu – cuộc đời và sự nghiệp”. “ Giáo sư Mậu – người anh kính mến, một cán bộ chỉ huy Quân y chiến trường dày dạn kinh nghiệm. Cùng với các đức tính: điềm tĩnh, khiêm tốn, giải quyết công việc có tình, có lý, chu đáo, cụ thể và có tính Đảng cao; là tác phong công tác tỉ mỉ, thận trọng, nên GS Mậu luôn có mối quan hệ công tác thân tình với các cấp” – GS.TSKH Lê Thế Trung đã nhớ về đồng đội, lớp đàn anh của mình như vậy[1].
Nguyễn Thị Phương Thúy
Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam