Chiếc kính lúp của PGS.TS Trịnh Cao Tưởng

Trong các chuyến đi công tác khảo cổ ở trong và ngoài nước của Phó giáo sư, tiến sĩ Trịnh Cao Tưởng, chiếc kính lúp, đồng hồ, kính râm, sổ tay và thước là những vật dụng đồng hành với ông. Chiếc kính lúp này là vật dụng bất ly thân của PGS Tưởng khi đi khai quật khảo cổ và giám định cổ vật. Bà Nguyễn Lệ Thi đặc biệt nhớ đến hai chuyện liên quan chiếc kính lúp của PGS Tưởng:

Một lần, hai chiến sĩ cảnh sát đến nhà, họ tự giới thiệu là công an ở Bắc Giang đến nhờ tiến sĩ Trịnh Cao Tưởng giám định bức tượng Phật Cửu Long để phục vụ cho quá trình điều tra việc làm giả cổ vật của một vụ án ở huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang. Với kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn, ông Trịnh Cao Tưởng đã dùng chiếc kính lúp xem xét kỹ bức tượng rồi chỉ ra những điểm quý giá của bức tượng mà người ta không thể làm giả hay tráo đổi được. Sau đó, gia đình bà không rõ vụ án đã kết thúc như thế nào.

Lần thứ hai, có một cặp vợ chồng cùng làm việc tại Bảo tàng tỉnh Hòa Bình, vì hoàn cảnh khó khăn nên đã lấy một số bát gốm của bảo tàng mang ra ngoài bán. Bảo tàng Hòa Bình nhờ tiến sĩ Trịnh Cao Tưởng giám định và định giá hiện vật để xác định tội danh. Ông đã định giá và chứng minh đó không phải là loại đồ gốm hiếm, có giá trị không cao, Vì thế mà gia đình người nhân viên kia không bị cảnh tù tội.

Trong 11 năm qua kể từ khi Phó giáo sư, tiến sĩ Trịnh Cao Tưởng qua đời, chiếc kính lúp cùng nhiều hiện vật của ông vẫn được bà Nguyễn Lệ Thi lưu giữ tại tư gia như minh chứng cho sự hiện diện của người chồng với niềm đam mê khảo cổ mà bà luôn trân trọng. Ngày 15-8-2014, bà đã tặng chiếc kính lúp này cho Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam.