Sau khi tốt nghiệp trường Đại học Xây dựng Mátxcơva, Liên Xô (1961), Nguyễn Tài về nước và được cử về công tác tại Bộ môn Thủy lực, Khoa Xây dựng, trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Vào thời điểm này, Ban Giám hiệu nhà trường phát động phong trào "Gắn nhà trường với sản xuất" nhằm khuyến khích cán bộ giảng viên tham gia thực hiện các nghiên cứu khoa học gắn liền với thực tế, phục vụ cho sản xuất. Nguyễn Tài hăng hái cùng với các cán bộ trong Bộ môn tham gia phong trào xây dựng "Đập miền núi" do Bộ Thủy lợi phát động trên toàn miền Bắc nhằm chủ động việc trữ và tiêu nước vào mùa lũ.
Qua khảo sát thực tế tại Lương Sơn (Hòa Bình) và tiến hành thí nghiệm, Nguyễn Tài và đồng nghiệp đã đề xuất phương án thiết kế mô hình Đập tấm chắn: Xây dựng kiên cố hai bên bờ đập bằng đá, ở giữa dựng những tấm chắn, đồng thời thiết kế trục quay phù hợp với kích cỡ hai bên bờ và có thể thoát nước khi cần thiết. Tuy nhiên, mô hình đó chỉ có giá trị tức thời, áp dụng cho những khu vực sông suối có tốc độ dòng chảy vừa phải và không có nhiều vật cản như đất đá, cây cối… Mặc dù đề tài xây dựng mô hình Đập miền núi không đạt được kết quả như mong muốn nhưng với Nguyễn Tài, đó là bài học kinh nghiệm sâu sắc về phương pháp áp dụng lý thuyết vào thực tiễn để đạt được hiệu quả tối ưu.
GS.TSKH Nguyễn Tài
Trong thời gian công tác tại trường Đại học Bách khoa Hà Nội (1962-1966), trường Đại học Xây dựng Hà Nội (1966-1999), Nguyễn Tài đã tham gia nhiều công trình khoa học như công trình Chỉnh trị sông Hồng (đoạn phía Nam cầu Long Biên từ Yên Lệnh – Hà Nam đến Mễ Sở – Hưng Yên), công trình Thủy điện Thác Bà, công trình Nâng cao hiệu suất tưới tiêu của hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải… Dù đã ở tuổi được nghỉ ngơi, song hiện nay ông đang tiếp tục giảng dạy tại Khoa Kiến trúc-Công trình, trường Đại học Phương Đông, dù ở cương vị nào GS Nguyễn Tài vẫn luôn tâm niệm: "Cống hiến cho khoa học bằng tinh thần làm việc và thái độ nghiêm túc, chí phấn đấu và quyết tâm cao không chỉ nâng tầm giá trị của khoa học mà cũng chính là tôn trọng bản thân người làm khoa học".
Phạm Ngọc Hải