GS Nguyễn Ngọc Minh sinh ra và lớn lên trong một gia đình nông dân nghèo tại tại thôn Bình Đà, xã Bình Minh, huyện Thanh Oai, Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Mặc dù hoàn cảnh gia đình khó khăn, nhưng cha ông là cụ Nguyễn Chính Bỉnh, dù một chữ bẻ đôi không biết, đã cố gắng bươn chải, chèo lái sinh kế của gia đình để cho hai con trai là Nguyễn Chính Đoan (tức Nguyễn Ngọc Minh) và Nguyễn Chính Sáng được học hành.
Ông Nguyễn Chính Sáng bồi hồi nhớ về người anh đáng kính
Có mặt tại buổi làm việc, ông Nguyễn Chính Sáng – em trai của GS Nguyễn Ngọc Minh – xúc động nhớ về anh: Từ nhỏ, anh Minh đã có tố chất thông minh và luôn học hành chăm chỉ. Khi đã ra Hà Nội học, mỗi dịp về nghỉ ở nhà ông cũng học miệt mài đến 2h sáng...
Con trai thứ ba của GS Nguyễn Ngọc Minh – PGS.TS Nguyễn Ngọc Dương chia sẻ: Sau này, khi tìm hiểu về cha mình, chúng tôi mới được biết, khi còn là sinh viên trường Luật – Đại học Đông Dương, cha tôi đã hoạt động năng nổ trong Tổng Hội sinh viên Hà Nội; tích cực tham gia Hội truyền bá Quốc ngữ và là thành viên Ban biên tập báo Thanh Nghị chuyên về Kinh tế.
Tham gia hoạt động cách mạng từ trước năm 1945, đến năm 1947, Nguyễn Ngọc Minh được gia nhập Đảng Cộng sản Việt Nam với sự giới thiệu của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và ông Lê Văn Giạng (người bị giam ở Nhà Sen năm 1944 cùng ông Minh). Suốt thời kỳ kháng chiến chống Pháp, ông được giao nhiệm vụ phụ trách công tác hậu cần cho đến khi chiến dịch Điện Biên Phủ hoàn toàn thắng lợi. Từ những năm 1960, ông chuyển sang công tác trong lĩnh vực Kinh tế và Luật học.
“Cha tôi là niềm tự hào của gia đình và là tấm gương sáng cho cả dòng họ Nguyễn noi theo”-
TS Nguyễn Ngọc Quán (phải)
Nói về cha mình, bốn người con của GS Nguyễn Ngọc Minh đều có chung niềm cảm xúc, đó là sự tự hào. Ông là một trí thức yêu nước, học tài hiểu rộng, sống tình nghĩa, mẫu mực, nhu nhẫn, luôn là tấm gương mẫu mực cho các con noi theo. Cũng vì vậy mà các con là TS Nguyễn Ngọc Quán (nguyên Vụ trưởng Vụ Hợp tác khoa học kỹ thuật, Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam), PGS.TS Nguyễn Ngọc Long (nguyên Phó Hiệu trưởng trường Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội), Thiếu tướng.PGS.TS Nguyễn Ngọc Dương (nguyên Cục trưởng Cục Khoa học công nghệ và Môi trường, Bộ Quốc phòng) và con gái út là bà Nguyễn Thị Thanh Hương (Chủ tịch Hội đồng quản trị Tổng Công ty xuất nhập khẩu mây tre Việt Nam) đều là những người thành đạt và có nhiều đóng góp cho xã hội.
Đại gia đình cố GS Nguyễn Ngọc Minh trong buổi làm việc cùng cán bộ Trung tâm
Chia sẻ với cán bộ Trung tâm, PGS.TS Nguyễn Ngọc Long tâm sự: Đối với gia đình, cha tôi là người thủy chung, mẫu mực. Trong công việc, ông liêm chính, không màng đến quyền lợi, thậm chí nhẫn nhịn khi bị oan. Đối với đồng nghiệp, bạn bè, cha là người trọng tình nghĩa và luôn chú ý đến việc đào tạo thế hệ trẻ.
Không khí buổi làm việc thật ấm cúng, trang trọng bởi có sự góp mặt của đông đủ thành viên trong gia đình. Những ký ức về GS Nguyễn Ngọc Minh được gia đình chia sẻ với nhiều cung bậc cảm xúc. Tất cả để nhớ về GS Nguyễn Ngọc Minh – một trí thức yêu nước hết lòng cống hiến và sống một cuộc đời lặng lẽ, khiêm nhường.
Nguyễn Thị Loan
Trung tâm Di sản các nhà khoa học ViệNam