Đặng Vũ Khúc, soi tìm hoá thạch đại trung sinh

“Tại sao anh lại đặt cái tên Songdaella graciosa Vukhuc, cho “phiến đá” bé nhỏ kia?”, tôi hỏi. Đặng Vũ Khúc tươi cười trả lời: “Songdaella là một biến thể của địa danh sông Đà. Theo quy ước quốc tế, tên các loài sinh vật phải được viết bằng nguyên dạng tiếng Latin, chứ không được phiên âm ra tiếng Việt, hay chuyển ngữ” – “Chắc anh tìm thấy hoá thạch của giống mới này trong một lộ trình dọc con sông Đà?” – “Đúng thế! Nhiều vùng núi non bên sông Đà xưa kia vốn là đáy biển, theo cái lẽ của hoá công… “triệu năm… một cuộc bể dâu”! Dùng từ Songdaella để gọi con vật ấy vì tôi muốn mãi mãi ghi lại trong văn liệu cổ sinh – địa tầng thế giới tên dòng sông dũng mãnh lắm thác nhiều ghềnh mà cánh địa chất chúng tôi ngược xuôi không biết bao nhiêu lần bằng thuyền đuôi én hay thuyền tam bản. Loại thuyền này, như anh biết đấy, đóng bằng ba tấm ván, trong tiếng Anh và tiếng Pháp đều gọi là sampan, phỏng theo âm “xan pẩn” trong tiếng Bắc Kinh. Đã có lần tôi cầm lái một chiếc tam bản “lạ hoắc” do bọn tôi tự đóng lấy, chở ba chàng kỹ sư địa chất xuôi sông Đà từ Lai Châu xuống Vạn Yên, mất hai ngày. Một chuyến đi mạo hiểm trong tuổi thanh xuân “bốc lửa”! Bà con người Thái hai bên bờ hết sức ngạc nhiên bởi vì loại tam bản do bà con ta thường đóng chưa bao giờ vượt qua nổi trùng trùng thác hiểm mà không vỡ tan tành thành ba mảnh!…” – “Thuộc giống mới Songdaella Vukhuc, anh đã phát hiện được mấy loài mới?” – “Tôi đã thông báo và được quốc tế thừa nhận ba loài mới, thuộc giống mới nói trên. Songdaella graciosa Vukhuc là một trong ba loài mới ấy. Nhà báo các anh quá quen dùng tiếng Pháp, tiếng Anh, có chú ý đến chữ graciosa không nhỉ? Nó có nghĩa là duyên dáng, như chữ gracieux trong tiếng Pháp, hay graceful trong tiếng Anh!”.