Ký ức nhà khoa học

Giáo sư, AHLĐ Nguyễn Thiện Thành – Làm khoa học là để phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân

 

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Vũ Luận đã đến thăm,
tặng hoa mừng Giáo sư Nguyễn Thiện Thành thượng thọ 95 tuổi

 

Có thể nói trong suốt cuộc đời, Giáo sư Nguyễn Thiện Thành gắn bó với cách mạng bằng chính tài năng khoa học của mình. Ông chọn con đường khoa học và không ngừng vươn tới những đỉnh cao khoa học là để có thể phục vụ tốt nhất cho cách mạng và nhân dân. Ông từ chối những cơ hội cho riêng mình để suốt đời phấn đấu vì đồng bào mình, nhất là với đồng bào miền Nam mà ông luôn dành tấm lòng yêu thương tha thiết. Cả đời mình ông đã sống với phẩm chất của một trí thức chân chính.

Dòng dõi trí thức

 

Nhắc đến GS Nguyễn Thiện Thành, người ta nghĩ đến một  nhà khoa học được đào tạo chính quy, trưởng thành từ cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại của dân tộc. Nhưng sâu xa hơn, phẩm chất của Giáo sư còn được hình thành từ một gia đình dòng dõi trí thức ở miền Tây Nam bộ. GS Nguyễn Thiện Thành sinh năm 1919 tại làng Phương Trà, tổng Bình Hóa (ngày nay thuộc Phương Thạnh, huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh). Cha ông, cụ Nguyễn Văn Thọ, một thầy giáo của trường tiểu học tỉnh Trà Vinh lúc ấy đã tham gia tích cực vào phong trào truyền bá chữ Quốc ngữ và vận động dân chủ. Vào thời kỳ đầu thế kỷ 20, phải sinh ra trong một gia đình trí thức, cậu bé Nguyễn Thiện Thành ở tuổi lên sáu mới có thể bước được vào trường Tiểu học Trà Vinh (nhiệm sở của cha) đúng độ tuổi như trẻ em Tây lúc ấy.

Cũng bởi truyền thống hiếu học của gia đình mà khi hết tiểu học, Nguyễn Thiện Thành được học tiếp ban thành trung ở trường Mỹ Tho (Colègge de Mỹ Tho), rồi học lên tú tài ở trường Pétrus Ký (nay là trường Lê Hồng Phong TP. Hồ Chí Minh). Điều đặc biệt đây là khóa học sinh đầu tiên ở Đông Dương được cấp bằng tú tài mà không bị phân biệt kỳ thị là tú tài bản xứ hay tú tài tây. Được cấp học bổng sang Pháp du học, chàng thanh niên Nguyễn Thiện Thành từ chối mà chọn cách thi vào Đại học Y khoa ở Hà Nội.

Dấn thân theo Cách mạng

 

Mặt trận Việt Minh ra đời vào những năm học cuối cùng tại Đại học Y khoa Hà Nội của sinh viên Nguyễn Thiện Thành. Thay vì bỏ trường về Nam theo lời kêu gọi “hướng về Nam” như hàng loạt sinh viên tên tuổi bấy giờ: Lưu Hữu Phước, Mai Văn Bộ, Huỳnh Văn Tiểng, Trần Bửu Kiếm…, sinh viên Nguyễn Thiện Thành  chọn cách ở lại tập trung hoàn thành việc học, đồng thời bắt liên lạc với cán bộ Việt Minh, giúp mua và hướng dẫn cách sử dụng các loại thuốc men cũng như sẵn sàng lên chiến khu khi có yêu cầu. Vào ngày Tổng khởi nghĩa 19-8-1945, bác sĩ trẻ Nguyễn Thiện Thành (đã trở thành bác sĩ của Bệnh viện Bạch Mai) tích cực tham gia biểu tình giành chính quyền và tháng 10 – 1945, ông chính thức đứng vào hàng ngũ bộ đội cụ Hồ.

 

 

 

Vợ chồng GS. Nguyễn Thiện Thành 

 

Lên đường Nam tiến, nhưng khi đến khu V, trước yêu cầu bức thiết của chiến trường, bác sĩ Nguyễn Thiện Thành được quyết định ở lại phụ trách quân y khu V. Mãi đến cuối năm 1947, ông mới được điều trở về chiến trường Nam bộ. Đầu năm 1950, trên đường đi công tác về tỉnh Trà Vinh, không may gặp địch càn quét, bác sĩ Thành bị bắt. Tại nhà lao, ông tranh thủ từng giờ, từng phút đọc tài liệu, sách báo về lĩnh vực y khoa mà một anh lính viễn chinh có thiện cảm đã mua giúp. Chính là ở trong tù chứ không phải ở trường lớp, ông tiếp cận được với phương pháp chữa bệnh của nhà khoa học Filatov (Liên Xô). Năm 1950, ông được ra tù theo diện trao đổi tù binh. Trở về Khu 9, ông tiếp tục nghiên cứu các công trình của Filatov và bắt đầu áp dụng phương pháp Filatov trong thực tế điều trị.

“Đời tôi còn một luận án lớn…”

 Năm 1954, bác sĩ Nguyễn Thiện Thành tập kết ra Bắc. Kinh nghiệm thực tế điều trị tại chiến trường đã giúp ông trở thành một bác sĩ lâm sàng giỏi. Được cử đi nghiên cứu sinh về đề tài học thuyết Pavlov tại Viện hoạt động thần kinh cao cấp của Liên Xô. Năm 1960, bác sĩ Nguyễn Thiện Thành bảo vệ thành công luận án Phó Tiến sĩ Y khoa nhưng khi được đề nghị ở lại để tiếp tục thực hiện luận án Tiến sĩ, ông đã từ chối như đã từng từ chối đi du học ở Pháp xưa kia. Lý do là vì: “Đời tôi còn một luận án lớn – đó là sức khỏe của thương bệnh binh, đồng bào, đồng chí ở miền Nam ruột thịt còn chìm trong khói lửa chiến tranh”.

Đúng là miền Nam ruột thịt đang chờ ông, bệnh sốt rét và chứng suy kiệt thể trạng do ăn uống thiếu thốn trong môi trường rừng thiêng nước độc của đồng bào chiến sĩ đang chờ ông. Ông trở về miền Nam bằng một chuyến vượt biển lịch sử theo đoàn tàu không số. Chuyến tàu mang bí số 69, khởi hành ngày 19-12-1964. Ông nhanh chóng xây dựng phác đồ điều trị bệnh sốt rét bằng trách nhiệm của một thầy thuốc và tấm lòng yêu thương đồng bào chiến sĩ. Một đóng góp vô cùng quan trọng của ông là đã hoàn chỉnh phương pháp điều trị sốt rét ác tính, làm giảm tỷ lệ tử vong 50%.

Vươn lên chiếm lĩnh đỉnh cao khoa học

Chú ý tới vấn đề sức khỏe cán bộ lãnh đạo Đảng và Nhà nước từ những năm chiến tranh, với tư cách là Phó Chủ nhiệm Quân y miền kiêm Viện trưởng Viện K71 ông tiếp tục dành thời gian nghiên cứu về vấn đề này. Sau Giải phóng, Ban Bí thư Trung ương Đảng quyết định cử bác sĩ Nguyễn Thiện Thành giữ cương vị Chủ tịch Hội đồng Sức khỏe Trung ương kiêm Giám đốc bệnh viện Thống Nhất.

Vậy là sau thành công của phương pháp điều trị Filatov, điều trị sốt rét, ông tiếp tục đi sâu nghiên cứu việc bảo vệ sức khỏe cho người có tuổi. Năm 1982, Giáo sư Nguyễn Thiện Thành hợp tác với Xí nghiệp Dược phẩm Trung ương 24 nghiên cứu thành công và đưa vào sản xuất hai loại dược phẩm mới là Kaglutam (tức Kalium Glutamat) và Spirulina Linavina (tảo Spirualina của Việt Nam) có tác dụng chữa một số bệnh về gan, đồng thời bảo vệ sức khỏe cho người có tuổi. Có thể gọi ông là chuyên gia đầu ngành, người đầu tiên đặt nền móng cho ngành khoa học Tích tuổi học (tức ngành Lão khoa) mà tới năm 1986 lần đầu tiên ở Việt Nam bộ môn Tích tuổi học mới được thành lập ở ĐH Y Dược TP. Hồ Chí Minh. Lần đầu tiên sau nhiều năm nghiên cứu của GS Nguyễn Thiện Thành, vấn đề bảo vệ chăm sóc người cao tuổi mới được đưa vào giảng dạy như một bộ môn chuyên nghiệp.

 

C.T

(Trong bài viết có sử dụng các nguồn tư liệu
về GS Nguyễn Thiện Thành)  

 

 

Giáo sư Nguyễn Thiện Thành được phong hàm Giáo sư đợt đầu tiên và tuyên dương danh hiệu Anh hùng Lao động năm 1985. Năm 1989, ông được Nhà nước tuyên dương danh hiệu Thầy thuốc Nhân dân. Ông tham gia liên tiếp hai khóa Quốc hội VI và VII. Tại Quốc hội khóa VI, Giáo sư Nguyễn Thiện Thành được cử làm Phó Chủ nhiệm Ủy ban văn hóa xã hội và tại Quốc hội khóa VII, ông là Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Kỹ thuật của Quốc hội.
Lúc tuổi đã cao, tình cảm gắn bó thiết tha với quê hương của ông vẫn cháy bỏng, GS. Nguyễn Thiện Thành đã dành dụm tiền hưu trí, cùng vận động các mạnh thường quân xây dựng quỹ học bổng mang tên ông bà GS. Nguyễn Thiện Thành (trên 2,3 tỉ đồng) để giúp đỡ các em học sinh, sinh viên nghèo có thêm điều kiện đến trường.