Giáo sư, Tiến sĩ Lê Văn Hóa: Lá rụng về cội

 PV: Kính chào giáo sư Lê Văn Hóa! Xin ông có đôi lời giới thiệu về bản thân với độc giả của tạp chí Quê Hương.

Giáo sư – Tiến sĩ Lê Văn Hóa (GS-TS LVH): Quê tôi ở Quảng Nam, một tỉnh miền Trung của VN. Mồ côi cha từ nhỏ, chính mẹ là người đã giáo dục, định hướng, khuyến khích tôi học hành. Năm 16 tuổi, khi đang theo học tại Đại học Sài Gòn, tôi đạt được học bổng du học Hoa Kỳ

 Đoàn Giáo sư VN tại Mỹ tham dự Hội nghị về hạt nhân tại Nha Trang

Từ thập niên 1960 đến cuối năm 1980, tôi đã theo học nhiều ngành khác nhau như Vật lý hạt nhân, Vật lý chất rắn, Bức xạ y học, Pháp luật, Kinh tế chính trị và Quan hệ quốc tế tại Đại học Rockurst, Đại học Saint Louis, Đại học Washington, Đại học Northeastern Illinois và Đại học Northwestern

Tôi quan tâm đến ngành Vật lý hạt nhân vì muốn tìm hiểu thêm hậu quả của việc hai quả bom nguyên tử thả xuống Nhật Bản để kết thúc Chiến tranh Thế giới thứ II ở Châu Á. Sau một thời gian trợ giảng tại Đại học Tổng hợp Florida (1964- 1966), tôi được bổ nhiệm làm Trợ lý Giáo sư về ngành Xạ trị ung thư tại Đại học Y khoa, bang Illinois, Chicago và kiêm nhiệm vị trí Giám đốc Phòng thí nghiệm Betatron của Đại học này.

Khoảng năm 1975, tôi được mời sang giảng dạy và làm nghiên cứu tại Đại học Y khoa Chicago của Viện Khoa học Y tế (UHS/CMS) với cấp hàm Phó Giáo sư và sau đó là Giáo sư thực thụ và Chủ nhiệm bộ môn Vật lý Y học Phóng xạ và Hạt nhân mà tôi đã thành lập tại Trường Đào tạo sau đại học và sau tiến sĩ của Viện này.
Cho đến nay, tôi đã đào tạo cho bộ môn này hơn 300 sinh viên sau đại học, phần đông là thạc sĩ về Vật lý Y học Hạt nhân và Phóng xạ, hướng dẫn gần 40 sinh viên làm nghiên cứu cho luận án tiến sĩ trong lĩnh vực y học vẫn còn đang phát triển mạnh mẽ này. Trong năm 1990 – 2000, tôi cũng đưa một số cán bộ trẻ tuổi, các bác sĩ y khoa và tiến sĩ trong nước sang làm nghiên cứu và đào tạo trong chương trình sau tiến sĩ tại UHS/CMS, đồng thời giới thiệu một số giáo sư sang VN tham dự hợp tác khoa học.

Ngoài ra, tôi cũng tham gia lựa chọn và phê bình những báo cáo khoa học được gửi đến và phát hành trong Tạp chí Dược học và Tạp chí Vật lý Y khoa của Mỹ. Tôi là tác giả và đồng tác giả của hơn 130 báo cáo công bố khoa học trong các lĩnh vực Vật lý hạt nhân và Phóng xạ y tế, Sinh học bức xạ

PV: Là một người con xa xứ nhưng luôn hướng về và đóng góp cho quê hương qua các dự án, hoạt động của mình tại VN. Ông có thể cho biết đôi chút về những hoạt động này

GS- TS LVH: Năm 1977, tôi là người VN đầu tiên làm việc tại Mỹ trở về thăm quê hương sau kết thúc chiến tranh. Trở lại Mỹ, cùng với Giáo sư Edward Cooperman ở Đại học bang California, Fullerton và Giáo sư Arthur Galston ở Đại học Yale, tôi đã giúp sáng lập Ủy ban Hoa Kỳ về hợp tác khoa học với VN trong năm 1978 và được đề cử làm Tổng thư ký của Ủy ban này.

GS Lê Văn Hóa (ngoài cùng bên phải) đưa Đoàn ĐH Quốc gia Hồ Chí Minh đến thăm Giám đốc Quan hệ Quốc tế của ĐH Northwestern

 Hiện nay, tôi là Chủ tịch và Giám đốc điều hành của Quỹ Hoa Kỳ – VN (một tổ chức phi chính phủ thành lập năm 1992), để thúc đẩy và tạo điều kiện thuận lợi cho giao lưu văn hóa, khoa học công nghệ, giáo dục và kinh tế giữa Hoa Kỳ và VN. Từ năm 1997, tôi đã cùng với giáo sư Lê Thế Trung và các nhà khoa học VN hàng đầu khác tổ chức hơn 20 hội nghị quốc tế liên quan đến các vấn đề về khoa học, y tế và kinh tế – xã hội.

Ngoài ra, tôi từng được mời làm Cố vấn Quốc tế cho Viện trưởng Viện Khoa học và Công nghệ VN, Giám đốc Học viện Quân y và là một trong những hợp tác viên giữa Mỹ với một số trường đại học trong nước. Năm 2010, nhận lời mời của Đại học Thăng Long Hà Nội, tôi tham gia giảng dạy cho lớp Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh về môn Kinh tế quốc tế và Hội nhập Toàn cầu.

Tôi cũng tham gia vào dự án chuyển giao các công nghệ hóa dầu và nhà máy lọc dầu giữa Công ty Công nghiệp Mỹ là UOP tại Des Plaines, Illinois, và Tập đoàn Dầu khí VN; đồng thời cũng giới thiệu việc xây dựng một nhà máy sản xuất đồ chơi Mỹ của Công ty McDonald Hamburger đầu tư vào Đà Nẵng, góp phần tạo ra công ăn việc làm cho hàng ngàn lao động của ta ở địa phương này.

PV: Là một tiến sĩ về vật lý hạt nhân, nhưng ông đã bảo vệ luận án Thạc sỹ về “Những đặc trưng truyền thống của cuộc Cách mạng VN Tháng Tám 1945” và luận án Tiến sỹ về “Nền tảng văn hóa Dân tộc trong Tư tưởng Hồ Chí Minh”. Ông có thể chia sẻ vài điều về hai đề tài này, cũng như lý do khiến ông thực hiện nghiên cứu hai đề tài này?

 GS- TS LVH: Khi theo học và làm luận án Thạc sĩ tại Đại học Northeastern Illinois (1981-83) về “Những đặc trưng truyền thống của cuộc Cách mạng VN Tháng Tám 1945” thì tôi đang là Giáo sư, Chủ nhiệm Bộ môn Vật lý và Y học hạt nhân tại Đại học Y khoa Chicago (Mỹ).

Thời gian đó, sau khi về VN nhiều lần trong những dự án trao đổi khoa học và giáo dục, tôi cố gắng tìm tòi, đọc nhiều tài liệu, nói chuyện với học giả trong nước về lịch sử cận đại VN, tôi cảm nhận rằng yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của VN trong thời kỳ cận đại là sự chấm dứt chiến tranh và thay đổi của thể chế chính trị VN, mà yếu tố xúc tác cho sự kiện lịch sử quan trọng này là từ cuộc Cách mạng tháng Tám 1945.

Tôi đã bác bỏ lý luận của các nhà nghiên cứu phương Tây về lịch sử VN (khi họ khẳng định rằng có sự gián đoạn trong lịch sử VN trong việc áp dụng chủ nghĩa Mác-Lênin để thay đổi toàn bộ lịch sử của đất nước), mà chứng minh cuộc Cách mạng tháng Tám có tính kế thừa lịch sử truyền thống, là sự nối tiếp tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm của dân tộc VN đã có từ ngàn xưa. Tôi đã dùng phương pháp phân tích khoa học khách quan, phản ảnh bằng những luận chứng lịch sử không thể chối cãi, ngay từ thời kỳ lập quốc của các vua Hùng và trải qua nhiều triều đại phong kiến mà các học giả ngoại quốc ít khi tìm hiểu, để đề cập những giả thuyết theo chiều hướng và tư duy phương Tây xa vời với bối cảnh lịch sử mấy nghìn năm văn hiến của VN.

GS Lê Văn Hóa tiếp các cán bộ ĐSQ Việt Nam tại Mỹ ở nhà riêng tại Chicago

 Sau đó, do niềm đam mê đối với khoa lịch sử và chính trị kinh tế học, nhất là của xã hội nông dân (Peasant Society) mà VN là một điển hình đặc biệt, trong tinh thần cốt lõi của thuyết Kinh tế Đạo đức (Moral Economy) do Giáo sư James Scott, ĐH Yale đề xuất, tương phản với mô hình Kinh tế lựa chọn duy lý (Rational Choice Economy) của Giáo sư Samuel Popkin, ĐH California, Berkeley, tôi tiếp tục theo học chương trình Tiến sĩ trong 6 năm (1983 – 1989) và tập trung nghiên cứu, tìm tòi tư liệu để có thể hoàn thành luận án Tiến sỹ về “Nền tảng văn hóa Dân tộc trong Tư tưởng Hồ Chí Minh” tại ĐH Northwestern.

Với mục đích phân tích khoa học nêu trên, tôi không đi sâu vào nghiên cứu vấn đề Chủ nghĩa xã hội mà chú ý quan tâm về tính cách nhân văn trong con người Chủ tịch Hồ Chí Minh, từ đó thấy được nguồn gốc, tư tưởng cách mạng của nhà Cách mạng danh tiếng đương thời này trong việc giải phóng đất nước khỏi ách nô lệ, đi đến nền độc lập vững vàng trong tinh thần dân tộc. Hồ Chí Minh đã áp dụng rất hữu hiệu Chủ nghĩa Mác-Lênin để làm chiến thuật và chiến lược cho việc tổ chức cách mạng thành công mà không làm xáo trộn căn bản văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Năm 1995, một người bạn của tôi làm việc tại Viện Bảo tàng Hồ Chí Minh đã đọc luận án Tiến sĩ này và bày tỏ được dịch và xuất bản bằng tiếng Việt. Cuốn sách đầu tiên từ một luận án Tiến sĩ về Chính trị Kinh tế được xuất bản năm 1996 và tái bản 4 lần sau đó, do NXB Hà Nội phát hành. Đến năm 2006, luận văn Thạc sĩ của tôi cũng được dịch ra tiếng Việt và xuất bản với luận án Tiến sĩ này dưới nhan đề “Nền tảng văn hóa Dân tộc trong Tư tưởng Hồ Chí Minh”

PV: Còn về những hoạt động sắp tới, cũng như dự định của ông trong tương lai?

 GS-TS LVH: Tôi chưa bao giờ xem mình là một Việt kiều, mà luôn ý thức mình là một người VN đang sinh sống và làm việc ở nước ngoài, chỉ là sống xa quê hương mà thôi. Một khi sinh ra là người VN thì mình không thể nào mất bản chất đó được. Giờ đây, sau những năm làm việc nơi xứ người, tôi luôn nhớ về quê hương, và mong muốn được đóng góp cho quê hương, cho đồng bào mình. Có lẽ điều đó cũng giống như mong muốn của phần đông người VN đang sống xa quê cha đất tổ vậy – đó là “Lá rụng về cội”.

Trong những năm gần đây, vấn đề mà tôi quan tâm nhất là sức khỏe của cộng đồng, nhất là đồng bào vùng nông thôn, miền núi. Tôi muốn mang những thành tựu công nghệ y học tiến tiến nhất của nước ngoài về cho đồng bào mình, để họ có được chế độ chăm sóc sức khỏe tốt hơn. Một trong các dự án mà tôi đang cố gắng thực hiện là “Phát triển chẩn đoán sớm và ứng dụng xạ trị hạt nhân trong việc điều trị bệnh ung thư”. Tôi cũng phối hợp với Phòng nghiên cứu thí nghiệm Quốc gia về đậu nành của Đại học Illinois tại Urbana-Champaign, và với sự hỗ trợ của Quỹ đậu nành thế giới và Quỹ Từ thiện WISHH (World Initiatives of Soy in Human Health), tôi đã thành lập doanh nghiệp vi mô về đậu nành đầu tiên tại miền Trung VN sản xuất các thực phẩm dinh dưỡng từ đậu nành để phân phối miễn phí cho trẻ em (5-11 tuổi) và bệnh nhân nghèo tại các bệnh viện địa phương. Nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng nếu lúc nhỏ từ 5-11 tuổi, cơ thể hấp thu đủ lượng protein đậu nành cần thiết thì trong quá trình phát triển sau này, các cháu sẽ có sức đề kháng chống lại một số bệnh tật.
Với sự hỗ trợ của Quỹ Hoa Kỳ – VN, chúng tôi đang điều chỉnh và kết hợp với một số doanh nghiệp Mỹ đưa công nghệ hiện đại về phát triển Trại chăn nuôi bò sữa và chế tạo thực phẩm từ dinh dưỡng sữa bò tươi để ứng dụng trong nước. Một dự án khác nữa là dự án công nghiệp sản xuất hộp thức ăn và nước uống cấp cứu để cứu hộ đồng bào miền Trung khi bị thiên tai. Nếu thành công, dự án này có thể áp dụng cho khắp toàn cầu khi có thiên tai, và mang giá trị thương mại quốc tế tầm cỡ.

GS – TS Lê Văn Hoá và các GS ĐH De Paul (Chicago) làm việc với ĐH Quốc gia TP Hồ Chí Minh

Sau hết, với tư cách là một nhà nghiên cứu về vật lý hạt nhân, thì tôi nhận thấy vấn đề điện hạt nhân tại VN hiện giờ rất quan trọng. Nhưng nước ta hiện chưa có chuyên gia, đồng thời việc đào tạo cán bộ cũng chưa nhận được sự quan tâm thích đáng. Bởi vậy, tôi đã và đang tiếp xúc với một số trường đại học VN, thuyết phục để đưa vấn đề đào tạo nhân sự cho nhà máy điện hạt nhân vào chương trình

Thật ra mong muốn và kế hoạch làm việc của tôi còn nhiều lắm, tôi chỉ biết cố gắng hết sức làm những việc hữu ích đóng góp cho quê hương, với mong ước duy nhất là có thể đóng góp phần nào nâng cao chất lượng cuộc sống cho bà con

PV: Chúc cho công việc và những dự định sắp tới của ông luôn thành công!

 

   Thanh Thuỷ (thực hiện)

Nguồn: quehuongonline.vn/VietNam/Home/Nguoi-Viet-o-nuoc-ngoai/Guong-mat/2012/09/4810545D/