Sinh ra trên mảnh đất Phú Yên, năm 12 tuổi Trình Quang Phú làm liên lạc trong kháng chiến chống Pháp, rồi tập kết ra Bắc. Sau 20 năm làm việc ở miền Bắc, Giáo sư Phú trở về Phú Yên khi đất nước đã hoàn toàn giải phóng. Thấy cảnh chiến tranh tàn phá quê hương làm cho kinh tế khó khăn, khiến ông trăn trở và nghĩ cách làm sao cho quê mình thoát nghèo. Ông nhận thấy Phú Yên có thế mạnh chính là dịch vụ du lịch. Với một mảnh đất nhiều biển, với những bãi tắm mịn màng hấp dẫn và nhiều danh thắng như thế nếu phát triển du lịch đúng tầm sẽ góp phần quan trọng đưa kinh tế Phú Yên phát triển.
Nhiều năm liền, ông đi các nước kêu gọi nhà đầu tư đến Phú Yên. Có đến cả trăm lượt nhà đầu tư nước ngoài đến nhưng rồi họ ra đi và ít quay lại. Một trong những lý do đó là không có dịch vụ xứng tầm để họ dừng chân. Thấy vậy, ông Phú vận động bạn bè và gia đình quyết tâm xây dựng một điểm đến, và khu vực núi Thơm hoang sơ đã được chọn để biến thành khu du lịch sang trọng.
Giáo sư, Tiến sĩ Trình Quang Phú – người đa tài và tận tụy với quê hương Phú Yên. Ảnh: Thông Hải
GS.TS Trình Quang Phú trong lễ trao bằng Tiến sĩ cho các nghiên cứu sinh. Ảnh: Tư liệu
GS. TS Trình Quang Phú trao bằng Tiến sĩ cho các nghiên cứu sinh. Ảnh: Tư liệu
GS. TS Trình Quang Phú còn được biết đến là một nhà văn
với hơn 20 tác phẩm được xuất bản và tái bản nhiều lần. Ảnh: Thông Hải
GS. TS Trình Quang Phú là Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông từ năm 2001 đến nay. Ảnh: Thông Hải
GS. TS Trình Quang Phú cùng nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình
trao tặng Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam những kỷ vật xưa. Ảnh: Tư liệu
GS. TS Trình Quang Phú chúc mừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhân ngày thành lập Quân đội Nhân Dân năm 2004. Ảnh: Tư liệu
GS. TS Trình Quang Phú họp mặt với các nhân chứng tham gia hoạt động ở hội nghị Paris về Việt Nam (2015). Ảnh: Tư liệu
Giữ trọng trách là Chủ tịch Hội đồng hương Phú Yên tại Tp. Hồ Chí Minh, GS.TS Trình Quang Phú đã vận động quyên góp được hàng chục tỉ đồng để xây nhà, trường học, nhà văn hóa, hỗ trợ ý tế cho người nghèo. Hàng năm, ông tổ chức trao thưởng cho hàng trăm sinh viên nghèo học tại Tp. Hồ Chí Minh, tận tay trao hàng ngàn suất quà tặng bà con nghèo Phú Yên mỗi khi tết đến.
Bắt tay vào làm từ năm 2004, sau 5 năm gian khổ cải tạo, khu núi Thơm xưa kia là đồi đất hoang sơ, đã hình thành một khu du lịch sinh thái hữu tình mang tên Sao Việt, được đưa vào khai thác từ năm 2009. Đến nay, Khu du lịch sinh thái Sao Việt rộng khoảng 50 ha với 35 biệt thự và nhà rông, 100 phòng nghỉ sang trọng, tiện nghi cùng phòng hội nghị đạt chuẩn quốc tế có sức chứa 1.000 người. Tháng 9/2013, Sao Việt được Tổng cục Du lịch Việt Nam công nhận đạt chuẩn 5 sao, trở thành khu du lịch lớn nhất Phú Yên, là điểm dừng chân, nghỉ dưỡng, sang trọng hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước.
“Tôi chọn một nơi khó khăn để làm điểm du lịch vừa để tạo điểm đến cho du khách và nhằm để kích cầu cho du lịch Phú Yên, đồng thời khẳng định với mọi người: nhà đầu tư khác thấy một nơi khó làm mà mình làm được thì họ sẽ yên tâm đầu tư,” – GS.TS Trình Quang Phú chia sẻ. Và từ đó, các điểm du lịch khác ở Phú Yên như: Thuận Thảo, Sài Gòn-Phú Yên… lần lượt phát triển. Chỉ có một tình yêu quê hương mãnh liệt mới giúp vị giáo sư già đủ sức kiên trì, bền gan, dám nghĩ dám làm và có được một thành quả đáng trân trọng như vậy.
Ngược về những năm 2000, trên cương vị là Uỷ viên Ðoàn Chủ tịch Hội đồng Trung ương Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (khóa 5), phụ trách các tỉnh phía Nam, GS.TS Trình Quang Phú là người đi tiên phong trong việc vận động thành lập các Liên hiệp hội Khoa học và Kỹ thuật tại các tỉnh phía Nam. Cho đến nay, nhờ nỗ lực không mệt mỏi của giáo sư Phú, hầu hết các tỉnh thành ở phía Nam đều đã thành lập được các Liên Hiệp hội tại mỗi địa phương.
Một số tác phẩm tiêu biểu của GS.TS Trình Quang Phú đã được xuất bản và tái bản nhiều lần. Ảnh: Tư liệu
Năm 2001, GS.TS Trình Quang Phú được cử làm Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông. Ông cùng các nhà khoa học khác của Viện đã có các nghiên cứu quan trọng về nhiều vấn đề kinh tế, văn hóa xã hội trong nước và khu vực mang lại giá trị thực tiễn, như: Chuyên đề về Văn hóa Tây Nguyên (4 cuộc nghiên cứu trong 4 năm liên tục, từ 2011 – 2014); Đề tài Đổi mới căn bản toàn diện giáo dục Việt Nam tổ chức đến 8 lần cả trong Nam ngoài Bắc. GS.TS Trình Quang Phú còn chủ trì tổ chức nhiều cuộc hội thảo tầm cỡ, giúp cho Trung ương đúc kết thành sách, làm tài liệu tham khảo rất có giá trị. Riêng tài liệu của 8 cuộc hội thảo đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục Việt Nam do Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông tổ chức được Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia in đến lần thứ 3.
Nhà khoa học Trình Quang Phú còn là một nhà báo, nhà văn nổi tiếng. Ông bắt đầu hoạt động trong lĩnh vực báo chí ở Hà Nội từ những năm 1960, làm phóng viên cho báo Tiền phong và một số tờ báo khác. Trong lĩnh vực văn học nghệ thuật, GS.TS Trình Quang Phú cũng gặt hái nhiều thành công. Ông là nhà văn có hơn 20 tác phẩm được xuất bản và tái bản nhiều lần, tiêu biểu như: Từ Làng Sen đến Bến Nhà Rồng (tái bản 16 lần); Đường Bác Hồ đi cứu nước (tái bản 12 lần); Sa Vĩ Cà Mau; Còn với non sông một chữ tình; Người con gái Tuy Hòa./.
GS.TS Trình Quang Phú cùng bạn bè quốc tế tại Đại hội thanh niên sinh viên thế giới lần thứ 8 ở Sofia. Ảnh: Tư liệu
GS.TS Trình Quang Phú khi còn là phóng viên tác nghiệp trên trận địa pháo đường 5 (1966). Ảnh: Tư liệu
GS.TS Trình Quang Phú ở chiến khu Thừa Thiên 1973
(Từ trái qua: Nhà thơ Thanh Hải, Trình Quang Phú, nhà văn Tô Nhuận Vỹ, nhà thơ Quang Hà). Ảnh: Tư liệu
GS.TS Trình Quang Phú với Nhà văn Nguyễn Tuân (1976). Ảnh: Tư liệu
GS. TS Trình Quang Phú nhận giải nhất về ảnh của Liên Xô (1978). Ảnh: Tư liệu
Bài: Sơn Nghĩa – Ảnh: Thông Hải & Tư liệu