Các Trung tâm Hồ Chí Minh về Châm cứu ở Mexico
Bức ảnh mà tôi giới thiệu trên trên trang báo điện tử Bee.net.vn hôm nay là bức ảnh chụp tại thành phố Monterrey, thủ phủ bang Nuevo Leon, Mexico, năm đầu thế kỷ 21. Dòng chữ Tây Ban Nha trên ảnh Centro de Acupuntura y Medicina Alternativa Ho Chi Minh – Inauguracion có nghĩa: Lễ khai trương Trung tâm Hồ Chí Minh về Châm cứu, Y học thay thế. Y học thay thế hay y học tự nhiên là khái niệm mà nhiều nhà y học phương Tây thường dùng để chỉ nền y học cổ truyền của các nước Đông Á như Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, Hàn Quốc…
Mexico nằm ở Bắc Mỹ, số dân đông hơn nước ta (khoảng 100 triệu) nhưng diện tích thì rộng gấp tới sáu lần, suýt soát 2 triệu km2. Cũng giống như nhiều người dân Việt Nam ta tất bật làm ăn, chẳng mấy ai có thì giờ đọc lịch sử Mexico; người dân Mexico cũng rất mù mờ về lịch sử Việt Nam!
Tuy vậy, vẫn có hai người Việt Nam mà ai ai ở Mexico cũng biết, đó là Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Để chào mừng bạn bè từ Việt Nam tới, người Mexico thường hô: “Hồ Chí Minh! Giáp! Giáp!” Mới nghe, ta dễ tưởng các bạn hô: “Hồ Chí Minh muôn năm!” Hỏi ra mới biết, các bạn muốn hô lên cùng một lúc cả tên Bác Hồ và Tướng Giáp – hai vị Anh hùng huyền thoại của cả nhân loại trong thế kỷ 20. Chính các nhà lãnh đạo Mexico đặt tên cho trung tâm châm cứu đầu tiên do Việt Nam mở tại Mexico là Trung tâm Hồ Chí Minh về Châm cứu.
GS Thu và học trò của ông đến Mexico không phải để “làm kinh tế”, mà chỉ nhằm cứu chữa người bệnh, nhất là người bệnh nghèo. Ngoài ra, còn giảng dạy lý thuyết và luyện tay châm cho các bác sĩ nước bạn.
Sau một năm, Trung tâm Châm cứu đầu tiên hoạt động đạt kết quả ngoài mong đợi, phía bạn đề nghị cho mở thêm 2 trung tâm mới tại thủ đô Mexico City và thành phố Zacatecas. Như vậy là trong mấy năm đầu thế kỷ 21, năm nào Bệnh viện Châm cứu trung ương của ta cũng phải cử 3 đoàn thầy thuốc đến làm việc tại 3 trung tâm nói trên.
– Nước bạn “bốc” đến mức đề nghị ta cho mở thêm 7 trung tâm nữa ngay trong năm 2006, cho chẵn con số 10 trung tâm châm cứu ở Mexico! – Anh Phó Giám đốc Bệnh viện Châm cứu trung ương nói với tôi. – Thầy Thu đành “khất”! Bởi vì, còn cần phải chuẩn bị thật kỹ…
Giảng dạy châm cứu tại Mexico City
Hơn 20 năm về trước, GS Thu được mời sang giảng dạy tại hệ cao học Đại học Y ở Mexico City. Tất cả các bác sĩ làm nghề châm cứu ở khắp nước này đều đổ về thủ đô nghe giảng. GS Thu giảng bài bằng tiếng phổ thông Trung Quốc, được bác sĩ Thomas, Chủ tịch Hội Châm cứu Mexico (người đã từng theo học châm cứu tại Bắc Kinh và cưới vợ Trung Quốc) đứng ra phiên dịch.
Trước khi GS Thu tới, đã có một số danh y châm cứu Trung Quốc sang đây giảng bài. Mặc dù vậy, giờ giảng của nhà châm cứu Việt Nam vẫn gây được hứng thú. Bởi lẽ ông biết cách trình bày nền y học cổ truyền phương Đông qua cách nhìn duy lý và thực chứng của y học phương Tây. Đôi khi ông còn dùng tiếng Pháp (rất gần tiếng Tây Ban Nha mà người châu Mỹ Latin quen dùng) để làm sáng tỏ những khái niệm có phần “tù mù” đối với đầu óc duy lý của người phương Tây, như âm – dương, ngũ hành, hàn – nhiệt…
Ông cũng giỏi kết hợp kiến thức giải phẫu – sinh lý của y học hiện đại với thuyết tạng phủ – kinh lạc của Đông y để lập thành các đạo huyệt cần vận dụng trong điều trị, cũng như giúp người nghe hiểu được ý nghĩa của các huyệt như thận du, mệnh môn, đan điền, túc tam lý, tam âm giao, huyết hải, dũng tuyền…
Một ca châm tê đầy “mạo hiểm”
Lần ấy, ông châm tê để mổ cho một bé trai cháu ruột ông Anaya Alberto, Tổng Bí thư Đảng Lao động Mexico, chính đảng lớn thứ ba nước này, và là một đảng cánh tả trong liên minh cầm quyền. Bé mới 8 tháng tuổi. Non nớt, yếu ớt quá! Thế mà đã phải trải qua 2 lần đại phẫu để tạo hậu môn giả, bởi lẽ bé sinh ra chẳng có… hậu môn!
Mổ xong, bé vẫn rất khó đi đại tiện. Phân khó đi ngược lên chỗ mở hậu môn giả, bởi vì nó nằm tận trên rốn! Sức lực kém quá rồi! Không thể gây mê một lần nữa, nhất là khi ca mổ chắc chắn phải kéo dài.
Đối với y học phương Tây, thế là… vô kế khả thi! Nhưng, may thay, vẫn còn một phương pháp gây vô cảm của y học phương Đông: châm tê. Người cầm dao mổ chính là ông Bộ trưởng Bộ Y tế bang Nuevo Leon.
GS Thu cầm cây kim xuyên thật nhanh qua lớp da cháu bé để khỏi gây đau, rồi từ từ vê đẩy tới huyệt vị, hướng mũi kim về vùng mổ. Châm nông quá, chưa tới huyệt, hoặc châm sâu quá, xuyên quá huyệt, đều là không trúng huyệt, không đắc khí, gây cho người bệnh đau đớn khi châm, và càng đau hơn, đau không sao chịu nổi, khi người thầy thuốc vê kim hoặc dùng máy điện châm rung kim nhằm kích thích để dẫn khí, điều khí. Thuộc lòng sách vở, nhưng nếu thiếu thực hành, không có “bàn tay vàng”, thì cũng không sao làm nổi!
GS Nguyễn Tài Thu châm tê cho em bé cháu ruột ông Tổng Bí thư Đảng Lao động Mexico
để phẫu thuật tạo hậu môn giả cho em.
20 phút trôi qua… GS Thu cầm lấy cái panh có mấu, cặp mạnh vào thành bụng bé, thấy bé không phản ứng gì. Như vậy là đã xuất hiện trạng thái vô cảm ở vùng cần mổ, mặc dù bé vẫn tỉnh táo, đôi mắt mở thao láo.
Ca mổ kéo dài khoảng một giờ, đủ thời gian để tạo ra một hậu môn mới, đúng vị trí. Không dùng thuốc mê, cơ thể bé mềm, dễ mổ hơn. Một ngày rưỡi sau, bé đánh được trung tiện, rồi đi được đại tiện…
Nhiều năm trôi qua. Bé lớn khôn thành một cậu thiếu niên kháu khỉnh, khoẻ mạnh. Tháng 4/2004, Tổng Bí thư Anaya Alberto dẫn đầu Đoàn đại biểu Đảng Lao động Mexico sang thăm Việt Nam. Sau khi làm việc với Trung ương Đảng CS Việt Nam, ông không quên ghé thăm GS Thu, “vị ân nhân” đã cứu đứa cháu trai của mình…
Và những ca châm cứu gây chấn động Tây Âu
Qua màn hình, để học hỏi thêm, các nhà châm cứu Mexico được xem băng video về việc GS Nguyễn Tài Thu châm tê cho một ca đại phẫu tại Bệnh viện số 1 ở thủ đô Rome, Italy.
Người bệnh bị xơ gan trong trạng thái chảy máu toàn thân. Một khi cơ thể đã bị suy nhược đến mức đó, mà cứ nhắm mắt đánh liều dùng thuốc mê, thì rất có thể gây nguy hiểm đến tính mạng! Bởi thế, chỉ còn cách châm tê. Ca mổ được hãng RAI của Italy truyền hình tại chỗ, cho hàng triệu người xem TV theo dõi, trong đó có cả ngài Tổng thống Italy. GS Thu biểu diễn trước ống kính truyền hình. Mỗi thao tác của ông được cả nước Italy chăm chú dõi theo. Ca mổ kéo dài. Người bệnh uống nước ngay trên bàn mổ.
Hãng RIA coi đây là “ca mổ làm chấn động cả nước Italy”! Sau ca mổ hôm ấy, ngài Tổng thống mời GS Thu đến tư dinh châm cứu chữa bệnh cho cô con gái ông. Và, gần một năm sau, ngài nguyên thủ quốc gia ấy lại mời GS Thu trở lại thăm Rome, với tư cách một vị “thượng khách”.
Các nhà châm cứu Mexico cũng được xem bản photocopy bài báo trên tờ La Dépêche (Tin nhanh) của Pháp với nhan đề: Les aiguilles miracles qui ont fait parler un muet (Những cây kim kỳ diệu đã làm cho một người câm nói được).
Tính từ miracle (kỳ diệu) ở đây, theo tôi nghĩ, ông bạn Pháp dùng không hề khuếch đại! Quả vậy, một người câm được điều trị bao nhiêu tháng trời bằng các phương pháp hiện đại, đắt tiền, tại Trung tâm Phục hồi chức năng liệt và câm điếc ở Castres, Albi, Toulouse, nhưng vẫn không sao nói được! Thế rồi, chỉ trong vòng chưa đầy 10 phút, với mấy cây kim nhỏ bé, hầu như không gây phiền hà, tốn kém gì, nhà châm cứu Việt Nam bỗng làm cho con người bất hạnh kia cất lên tiếng nói!
Tại Bệnh viện thành phố Metz, ở đông-bắc Paris, GS Thu cũng giải quyết một ca khác, gây tiếng vang không kém. Một người mẹ 20 tuổi sinh con đầu lòng, nằm trên bàn đẻ từ 4 giờ sáng đến 4 giờ chiều, la hét đến khản cổ, co đạp đến kiệt sức, mà vẫn không sao đẻ được! Châm có 6 cây kim, chỉ đơn giản thế thôi, GS Thu đã làm cho người mẹ trẻ kia dứt hẳn cơn đau. Và rồi, tiếng đứa bé chào đời khóc oe oe làm cho người mẹ nở nụ cười mãn nguyện. Cháu nặng 3,8 kg. Một tờ báo ở Paris viết: Sáu cây kim thay cho một ca mổ đẻ.
Người Việt Nam thứ ba được dân Mexico biết tiếng
Nhiều năm qua, ba Trung tâm Hồ Chí Minh về Châm cứu hoạt động đầy hiệu quả tại Mexico. Đầu năm 2004, 22 học viên cao học Mexico sang Hà Nội thực hành lâm sàng, viết đề cương luận văn thạc sĩ châm cứu, dưới sự hướng dẫn của GS Thu và các tiến sĩ châm cứu Việt Nam như Nghiêm Hữu Thành, Nguyễn Viết Thái, Nguyễn Bá Quang… Tháng 10/2005, GS Thu được Đại học Zacatecas tặng bằng tiến sĩ danh dự.
Ở trong nước, GS Thu được tặng các danh hiệu Anh hùng Lao động, Thầy thuốc Nhân dân, Huân chương Độc lập. Ông hiện giữ chức Chủ tịch Hội Châm cứu Việt Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Châm cứu thế giới…
– Làm việc một năm ở Mexico – tiến sĩ Nguyễn Bá Quang kể – trò chuyện với rất nhiều người, tôi mới biết: Giờ đây, ở nước này, ngoài Bác Hồ và Tướng Giáp, còn có thêm một người Việt Nam thứ ba được dân chúng biết tiếng, đó là… “ông thần châm cứu phương Đông” Nguyễn Tài Thu!…
Tiếng lành đồn xa”, Panama – một nước láng giềng của Mexico – liền mời GS Thu sang thăm và đề nghị ông giúp đào tạo cho họ những chuyên gia châm cứu để tiến tới xây dựng một viện châm cứu ở Panama. GS Thu cũng được Quốc hội nước này trân trọng mời nói chuyện về châm cứu …
Hàm Châu