GS.TS.Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Lân Dũng
Bởi thế cho nên người thầy muốn được xã hội tôn trọng, trước hết thầy cô phải cố gắng nâng cao trình độ và kỹ năng giảng dạy, mặt khác trong tư cách, đạo đức, tạo thành những tấm gương sáng cho các thế hệ học sinh.
– Phóng viên: Đời sống của người giáo viên vẫn rất khó khăn. Đã có những câu chuyện tưởng như không hồi kết về việc này. Theo GS, Nhà nước phải chăm lo cho giáo viên như thế nào?
>> GS-TS – NGND NGUYỄN LÂN DŨNG: Hiện nay đã có hơn 1 triệu thầy cô giáo. Phần lớn vẫn còn rất khó khăn trong cuộc sống, nhất là các thầy cô đang giảng dạy ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Ngay các thầy đang dạy ở bậc đại học cũng có đồng lương quá thấp. Nhà nước cũng đã có ưu tiên bằng phụ cấp đứng lớp, đâu phải ngành nào cũng có những phụ cấp tương tự. Chính vì vậy, trừ một ít thầy cô giáo thực sự giỏi giang, có thể đáp ứng nhu cầu dạy thêm cho các đối tượng thực sự có nhu cầu và tự giác xin học thêm, còn lại các thầy cô có thể làm thêm bằng nhiều cách, không nhất thiết là dạy thêm.
– Giáo viên về cơ bản chỉ có thể làm thêm bằng cách dạy thêm thôi. Mà xã hội lại đang hiểu khác nhau về việc này?
Khó khăn là không phải ai cũng làm thêm được nhiều việc khác. Vì thế, giáo viên chỉ còn cách dạy thêm là dễ nhất. Vậy dạy thêm đúng hay sai? Theo tôi, dạy thêm không sai, nhưng dạy thêm như hiện nay là sai. Dạy thêm phải có 2 điều kiện: thầy phải giỏi và trò cần học. Học sinh nào cần học? Có 2 loại: học sinh kém (nếu không học thêm sẽ mất căn bản) và học sinh giỏi (các em muốn thi vào các trường có điểm chuẩn quá cao).
Dạy thêm sai là dạy thêm tràn lan, dạy cả lớp dù với hình thức bảo các phụ huynh viết đơn tự nguyện, dạy thêm cả những phần chính mà trong giờ chính khóa không dạy, dạy thêm cả những môn học sinh không có nhu cầu, dạy thêm với học phí quá sức đóng góp của nhiều gia đình, phân biệt đối xử với các em không muốn hay không có điều kiện kinh tế để học thêm… Đây là điều làm ảnh hưởng đến cái uy, cái đạo đức người thầy. Một khi người thầy đã mấy đi cái uy, mất đi lòng tự trọng thì làm sao có được sự thương yêu kính trọng thật sự của các thế hệ học sinh?
– Về phía xã hội, có thể chăm lo cho thầy cô giáo bằng cách nào?
Tôi rất mong bố mẹ học sinh tôn trọng thầy giáo. Nếu có thể hãy giúp thầy cô giáo bằng cách khác, ví dụ tạo việc làm thêm ngoài giờ cho giáo viên. Đừng để thầy nhận tiền, vì nhận tiền thì giống như thầy đi dạy thuê vậy. Các thầy cô giáo ở nông thôn nên tham gia vào việc đổi mới kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi để vừa cải thiện cho mình vừa làm mô hình cho gia đình các học sinh. Cần giáo dục con em mình phải kính trọng thầy cô như truyền thống lâu đời của cả dân tộc ta. Và phải cố gắng chăm chỉ học tập, giữ gìn kỷ cương và đạo đức, tư cách để làm thầy cô vui lòng và vượt qua những khó khăn về vật chất để chăm lo hết mình cho sự nghiệp “trồng người”.
Về đời sống, mỗi người một cảnh. Không phải môn nào học sinh cũng có nguyện vọng học thêm. Quan trọng hơn, đã vào nghề này thì nên coi đây là một “Nghiệp”, chứ không chỉ là một “Nghề”. Chữ “Nghề” là việc làm để kiếm sống, còn chữ “Nghiệp” mang ý nghĩa rất thiêng liêng, đem lại vinh quang cho sự nghiệp làm thầy, dù nghèo nhưng rất đáng tự hào nếu mình hoàn thành tốt nhiệm vụ. Đó mới là nguồn động viên lớn lao đối với các thầy cô giáo.
Nhà nước cũng không thể ưu đãi quá mức. Tôi về quê tôi ở huyện Mỹ Hào, Hưng Yên, ông bí thư huyện ủy kể chuyện khiến tôi rất cảm động. Ông ấy bảo: “Sắp tết tôi lo lắm. Lo làm sao mỗi thầy cô giáo có một chút quà tết”. Tôi hỏi: “Anh cần bao nhiêu?”, ông ấy bảo: “Cố gắng tặng mỗi thầy cô 100.000 đồng”. Có mỗi 100.000 đồng thì ăn tết được gì, nhưng một huyện có 1.000 giáo viên thì ông bí thư phải lo cho có được 100 triệu đồng.
Đối với một huyện nghèo đây cũng không phải chuyện đơn giản. Có nhiều huyện còn có tới 2.000 – 3.000 giáo viên. Với 100.000 đồng tuy quá ít, nhưng đó là nguồn động viên rất lớn từ phía chính quyền. Tiền bạc không có ý nghĩa gì nhiều lắm, tấm lòng của chính quyền, của nhân dân, của phụ huynh và của tất cả học sinh mới là phần thưởng vô giá đối với công ơn của đội ngũ hơn 1 triệu thầy cô giáo các cấp trong cả nước.
– Xin cảm ơn giáo sư!
Phan Thảo