PGS Phan Ngọc sinh năm 1925 tại Yên Thành, Nghệ An, là con trai của Cụ Phan Võ-quan Thượng thư của triều Nguyễn. Tiếp nối truyền thống hiếu học của quê hương và gia đình, từ bé Phan Ngọc đã nổi tiếng là người ham học và giàu lòng yêu nước. Sau khi tốt nghiệp tú tài thời Pháp, ông nhập ngũ và chiến đấu ở sư đoàn 304 trong kháng chiến chống Pháp. Từ 1954-1955, ông tham gia Ban Liên hiệp đình chiến, vào Côn Đảo tiếp nhận tù chính trị. Về Hà Nội, ông làm công tác giảng dạy và nghiên cứu tại Đại học Sư phạm Hà Nội và Đại học Tổng hợp Hà Nội. Từ đầu những năm 1980 ông là chuyên gia cao cấp của Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, Viện KHXH Việt Nam. Thông thạo 12 ngoại ngữ, ông được biết đến là một nhà dịch thuật tài hoa đã dịch nhiều trước tác nổi tiếng như Triết học Hegel (từ tiếng Đức), Thần thoại Hy Lạp (từ tiếng Hy Lạp), Spartacus (từ tiếng Ý), Chiaans tranh và hòa bình (từ tiếng Nga), Sử ký Tư Mã Thiên, thơ Đỗ Phủ (từ tiếng Hán), Shakespeare (từ tiếng Anh)… Về nghiên cứu khoa học, ông được đánh giá là một học giả có nhiều đóng góp trong nghiên cứu văn hóa Việt Nam với cụm công trình “Văn hóa Việt Nam-cách tiếp cận mới” (1994) và “Bản sắc văn hóa Việt Nam” (1998).
Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam