Ảnh: C.T.V.
21-1-1967
… Như bao chiều khác, chiều nay mình đang miệt mài với thú vui cùng thế giới sách thì có tin báo thầy hiệu trưởng Ngụy Như Kon Tum đến thăm. Chưa bao giờ dám mơ được gặp thầy. Vậy mà nay không ngờ thầy chống gậy, đi bộ, lội suối, băng qua những bờ ruộng bậc thang vòng vèo, nhấp nhô, lên tận phòng thăm mình tại khu nhà sơ tán đơn sơ tre nứa nép dưới chân núi Tràng Dương này.
Mình buông sách cùng Hưng bước ra cửa. Cũng vừa lúc đoàn đã bước qua con suối nhỏ tiến vào sân. Có tiếng lớp trưởng Lưu Quốc Sỹ:
– Thưa thầy kia là phòng của Ký – một sinh viên đặc biệt bị liệt cả hai tay phải viết chữ bằng chân đấy ạ. Ký và bạn Hưng cùng phòng ra đón thầy đấy ạ! – anh Sỹ vừa nói vừa chỉ tay về phía mình và Hưng.
Mình và Hưng hồi hộp tiến ra chào thầy và cả đoàn. Thầy hiệu trưởng xởi lởi cười, xua tay:
– Rồi! Rồi! Hai em vào phòng đi, thầy trò cùng nói chuyện.
Thầy và cả đoàn cùng ngồi xuống giường, đưa mắt nhìn khắp gian phòng một lượt rồi vui vẻ hỏi anh Sỹ:
– Lớp E Một các em hiện đã giải quyết được bao nhiêu phần chỗ ở tập thể như thế này?
– Dạ! Thưa thầy gần chín mươi phần trăm rồi ạ! Chúng em phấn đấu hết năm học này sẽ giải quyết một trăm phần trăm ạ!
– Ồ! Thế thì tuyệt quá. Lao động học hành trí tuệ cứ phải có không gian riêng biệt thế này mới phát triển được. Đông đúc ồn ào quá làm sao học hành, nghiên cứu có kết quả. Thế các phòng có rộng rãi thoáng mát như thế này cả không?
– Dạ! Thưa thầy các phòng khác nhỏ hơn này một chút thôi ạ! Chúng em ưu tiên phòng này rộng hơn, thoáng hơn cho Ký và Hưng. Bởi chúng em biết điều kiện sinh hoạt học tập của Ký khác người bình thường. Khi viết bằng chân, Ký phải để sách xuống giường. Khoảng cách nhìn rất xa nên rất khó khăn cho bạn nếu phòng thiếu ánh sáng. Với phòng này sáng sủa, thoáng mát rất tiện cho Ký trong việc đọc sách, nghiên cứu bài và viết lách ạ!
Thầy ân cần hỏi mình chuyện gia đình, bố mẹ ở quê; những khó khăn mới trong học tập, sinh hoạt… Rồi nhìn chú Bích thầy hỏi:
– Này, anh Bích! Ký là trường hợp đặc biệt. Phụ trách y tế khoa anh nhớ lưu tâm đến sức khỏe của Ký nhé! Quý nhất là anh có dịp thăm khám thường xuyên diễn tiến sức khỏe của Ký để có hướng quan tâm thiết thực.
Thầy quay sang phía thầy Sơn bí thư khoa:
– Về phía khoa, thầy Sơn động viên mọi người lưu ý quan tâm đến Ký nhiều nữa nhé!
Thầy Sơn vui vẻ đáp lời:
– Dạ! Báo cáo thầy hiệu trưởng, vừa qua trong đợt sinh hoạt chính trị đầu năm với chủ đề “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, chúng em đã bố trí Ký lên báo cáo điển hình không chỉ cho E Một mà còn cho tất cả các lớp khác của khoa. Tạo được ấn tượng rất tốt trong mọi sinh viên đấy ạ!
Thầy hiệu trưởng vui hẳn lên:
– Ồ, thế thì hay quá! Tới đây mình sẽ thông báo cho các khoa khác mời Ký đến giao lưu ngay. Không có gì thuyết phục bằng người thật việc thật.
Mọi người cùng cười vui trong tiếng vỗ tay ngẫu hứng thật rôm rả.
Trước khi tạm biệt, thầy trao món quà thật ý nghĩa làm mình xúc động không sao nói lên lời. Đó là cây bút Trường Sơn, lọ mực Cửu Long, ba thếp giấy và bọc kẹo Hải Châu.
Tối nay mình mời các bạn chung dãy nhà đến phòng cùng uống nước chè tươi và thưởng thức gói kẹo đầy tấm lòng của thầy. Ai cũng tấm tắc cảm động về hình ảnh một vị giáo sư tài năng đức độ, một hiệu trưởng danh tiếng; tưởng xa xôi mà xiết bao gần gũi thân thiện, nồng ấm như vậy đó.
Ở tuổi 20, Giáo sư Ngụy Như Kon Tum đã tốt nghiệp thủ khoa 3 bằng tú tài, sau đó được cấp học bổng du học ở Pháp. Tốt nghiệp xuất sắc bằng cử nhân rồi thạc sĩ vật lý, năm 1937 thầy về nước dạy Trường Bưởi. Từ 1956 đến 1980, thầy vừa làm Hiệu trưởng Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội vừa kiêm nhiều chức danh lớn của ngành như Chủ tịch Hội Vật lý Việt Nam, Chủ tịch Hội Bảo vệ hòa bình thế giới của Việt Nam…
Nguyễn Ngọc Ký