Năm 1980, chân ướt chân ráo với tấm bằng ĐH từ Liên Xô về, thương binh 4/4 Ngô Văn Lệ – người con của quê hương Thái Bình – được điều chuyển về Khoa Sử Trường ĐH Tổng hợp TPHCM. Nhưng 2 năm sau, lại lên đường sang Tiệp Khắc làm nghiên cứu sinh, đến năm 1989, ông mới về lại Khoa Sử Trường ĐH Tổng hợp TPHCM.
GS-TS Ngô Văn Lệ thư giãn bên cây cảnh
Luôn nở nụ cười
Với một cán bộ giảng dạy, rồi làm trưởng khoa, phó hiệu trưởng kiêm bí thư Đảng ủy, rồi hiệu trưởng kiêm bí thư Đảng ủy Trường ĐH Khoa học Xã hội – Nhân văn TPHCM và là ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Hội Cựu chiến binh VN (2002-2007), chưa kể chuyện chăm lo cho hai con ăn học tới nơi tới chốn, mà dành được thời gian cho nghiên cứu khoa học như thế thật đáng nể. Với sức làm việc như vậy, năm 1996, ông thương binh trên giảng đường ĐH Ngô Văn Lệ được phong chức danh phó giáo sư, đến năm 2004 (56 tuổi) được phong chức danh giáo sư. Ở ta, người được phong chức danh giáo sư có tuổi đời dưới 60 như nhà giáo Ngô Văn Lệ không phải là nhiều, nhất là trong ngành khoa học xã hội và nhân văn.
Bên cạnh đó, GS Ngô Văn Lệ đã tham gia nhiều đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ, nhiều dự án hợp tác với nước ngoài; hướng dẫn 10 nghiên cứu sinh bảo vệ thành công luận án tiến sĩ, 9 học viên cao học bảo vệ thành công luận văn thạc sĩ. Hiện nay, ông đang hướng dẫn 2 nghiên cứu sinh và 5 học viên cao học… Chừng ấy việc, nhiều người cứ như sốt lên nhưng ông lúc nào cũng nở nụ cười.
Không dừng lại
Năm 1971, chiến sĩ Ngô Văn Lệ từ chiến trường Đường 9 Nam Lào trở về với cánh tay không lành lặn. Người thân và chính quyền địa phương khuyên anh tham gia “mặt trận” sản xuất, rồi lập gia đình vui vầy với xóm làng, dòng tộc.
Đôi tay ông không lành lặn nhưng trí não của ông chưa hề hấn gì. Nghĩ vậy, ông tranh thủ những ngày dưỡng thương, ôn tập thi đại học. Kết quả là thương binh Ngô Văn Lệ từ chiến trường về chưa đầy một năm, không chỉ thi đỗ vào ĐH mà còn được chọn đưa sang Liên Xô đào tạo. Sau một năm học tiếng Nga, năm 1973, sinh viên – thương binh Ngô Văn Lệ cùng bạn bè lên đường du học.
Hãy tìm đến công việc
TS Nguyễn Khắc Cảnh, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học Xã hội – Nhân văn TPHCM, nói: “Nhìn vào khối lượng công việc, GS-TS Ngô Văn Lệ chính là tấm gương cho lớp trẻ chúng tôi noi theo. Tuy đã vào tuổi 62, nhưng GS-TS vẫn còn đảm nhận chức Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Hàn Quốc học, Chủ tịch Hội Dân tộc học TPHCM, thành viên Hội đồng Khoa học và Đào tạo ĐH Quốc gia TPHCM, tham gia dạy học, hướng dẫn luận văn, luận án…, đặc biệt là nghiên cứu khoa học. Việc nào, tôi cũng thấy GS hoàn thành xuất sắc”.
Bây giờ, ngoài khoa học, GS-TS Ngô Văn Lệ còn dành thời gian chơi với cháu nội, chăm sóc cây kiểng. Kinh nghiệm của ông là phải yêu nghề, rồi vui một tí, thư giãn một tí, cố gắng một tí thì cái gì cũng xong. Ý này không chỉ dành cho người lớn tuổi mà những người trẻ tuổi cũng cần suy ngẫm. GS-TS Ngô Văn Lệ tâm sự: “Đôi khi cuộc sống dường như muốn cố tình đánh ngã mình nhưng đừng để mất lòng tin. Hãy tìm đến công việc. Và cũng sẽ giống như bất kỳ một mối quan hệ nào, nó sẽ tốt dần lên theo năm tháng”.
GS-TS Mạc Đường, nguyên Viện Trưởng Viện Khoa học Xã hội tại TPHCM:
Góp phần xây dựng nền văn hóa đa dân tộc
Qua những công trình nghiên cứu của mình, GS-TS Ngô Văn Lệ đã cố gắng đề cập một số vấn đề lý luận chung và nghiên cứu thực tiễn về văn hóa tộc người, mối quan hệ biện chứng giữa các yếu tố “nội sinh” (endogène éléments) với các yếu tố “ngoại sinh” (exdogène éléments) trong quá trình phát sinh và biến diễn văn hóa tộc người, đánh giá vai trò và tác động của các nhân tố văn hóa truyền thống, các nhân tố chính trị, kinh tế, xã hội, tôn giáo, tín ngưỡng với sự biến đổi và “hỗn dung” (acculturation) văn hóa tộc người trong tiến trình lịch sử, với các cố gắng phân tích thực trạng văn hóa tộc người hiện nay, đề xuất giải pháp góp phần xây dựng nền văn hóa đa dân tộc đa dạng, phong phú đậm chất nhân văn dân tộc và hiện đại.
Vu Gia
Nguồn: www.baomoi.com/Home/GiaoDuc/nld.com.vn/Nguoi-thuong-binh-tren-giang-duong/4613141.epi