Đến thăm bà quả phụ Phạm Thị Diệu Vân tại nhà riêng, ngày 25-3-2013 vừa qua, chúng tôi thấy ấm lòng trước sự đón tiếp niềm nở, chu đáo của bà. Đã ở tuổi 85, nhưng bà rất hoạt bát, nhanh nhẹn. Qua trò chuyện, chúng tôi còn hết sức khâm phục về trí nhớ của bà Vân. Những ký ức về quãng thời gian cùng GS Hà Thế Ngữ học tập và nghiên cứu khoa học chưa bao giờ phai nhạt trong tâm trí bà.
Là một trong số các nghiên cứu sinh về Giáo dục học đầu tiên của Việt
Trong dịp Đoàn Đại biểu Việt Nam, do Chủ tịch Hồ Chí Minh dẫn đầu, tham dự Hội nghị
81 Đảng Cộng sản tại thủ đô Mátxcơva, Liên Xô, 1960, NCS Hà Thế Ngữ vinh dự được gặp gỡ Đoàn
(Đồng chí Nguyễn Chí Thanh- bên phải; Hà Thế Ngữ – đứng giữa, hàng sau)
Trong những ngày giờ cuối cùng của cuộc đời, GS Hà Thế Ngữ vẫn dành nhiều tâm huyết cho các nghiên cứu về giáo dục. “Khi thấy sức khỏe anh yếu dần, mình khuyên anh nghỉ ngơi. Anh còn nói: mình hứa với Vân làm nốt việc này nữa thôi. Ngày 19-9-1990, anh hoàn thành bài viết có tựa đề “Quyền trẻ em và công tác giáo dục”, và cũng là lúc tôi và các con đưa anh vào Bệnh viện cấp cứu. Mười ngày sau, anh đã ra đi mãi mãi” – bà Phạm Thị Diệu Vân xúc động kể lại.
Trên 40 năm công tác, ông đã truyền cho các thế hệ đồng nghiệp những kiến thức, thông tin mới nhất mà ông đã chắt lọc, khái quát bằng tư duy khoa học, sắc sảo luôn gắn với thực tiễn đất nước. Một trong những người kế tục sự nghiệp của ông, và cũng là con dâu trưởng của ông – PGS.TS.NGƯT Nguyễn Thị Hoàng Yến, hiện là Phó Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, cũng đang hàng ngày miệt mài, say mê để hoàn thành tâm nguyện, tiếp tục con đường sự nghiệp còn đang dang dở của người Thầy, người Cha kính yêu.
Trao tặng cho Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam nhiều kỷ vật gắn với cuộc đời làm khoa học của người chồng thân yêu: chiếc máy chữ, máy ảnh, tập bản thảo về quyền trẻ em…., bà Phạm Thị Diệu Vân hi vọng những tư liệu này sẽ giúp ích cho công tác nghiên cứu về lịch sử cuộc đời của các nhà khoa học mà Trung tâm đã và đang thực hiện. Được sự tin tưởng và ủng hộ của bà Phạm Thị Diệu Vân, chúng tôi hy vọng rằng việc đi sâu nghiên cứu về nhà Giáo dục học tài năng và đáng kính – GS Hà Thế Ngữ sẽ được thực hiện thuận lợi theo tôn chỉ, mục đích của Trung tâm.
Nguyễn Thị Hiên
Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt