Nhà văn Nguyễn Huy Tưởng sinh ra trong một gia đình nhà nho tại làng Dục Tú, phủ Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc xã Dục Tú, Đông Anh, Hà Nội). Năm 18 tuổi, ông đã tự xác định đường đi trong cuộc đời mình: “Phận sự một người tầm thường như tôi muốn tỏ lòng yêu nước thì chỉ có việc viết văn Quốc ngữ thôi”. Sự nghiệp văn chương lớn lao mà ông để lại đã góp phần nuôi dưỡng trong mỗi người đọc tình yêu đối với đất nước.
Hội thảo Nguyễn Huy Tưởng và lịch sử
Từ tác phẩm đầu tay là “An Dương Vương xây thành ốc” đến tác phẩm cuối cùng ông viết ngay trên giường bệnh là “Lá cờ thêu sáu chữ vàng” đã cho thấy hình ảnh một nhà văn kiên cường, nặng lòng với sự nghiệp văn chương. Ông đã hướng ngòi bút của mình đến những trang sử vẻ vang, bi tráng của dân tộc, từ “An Dương Vương xây thành ốc”; “Cột đồng Mã Viện”; “An Tư”; “Đêm hội Long Trì”; “Vũ Như Tô” đến những trang sử cách mạng như: “Bắc Sơn”; “Sống mãi với Thủ đô”; “Ký sự Cao Lạng”; “Gặp Bác”…
Nói về sự nghiệp viết văn của Nguyễn Huy Tưởng, nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên nhấn mạnh: “Nguyễn Huy Tưởng khi mới bắt đầu viết văn đã từng băn khoăn giữa việc làm sách lấy tư tưởng quốc gia là cốt yếu hay là viết những chuyện tình cảm muôn thuở của con người. Nhưng rồi ông thấy “nước tôi ngày nay đang lúc non nớt, cần những bài văn mạnh mẽ, bi hùng”. Ý thức lịch sử trong ông sâu rộng hơn theo quá trình sống và nhận thức để rồi khi những tác phẩm của ông xuất hiện thì lịch sử đã qua được nói với hiện tại dưới những góc độ khác”.
“Đêm hội Long Trì” của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng là lời cảnh tỉnh thói lộng hành chuyên quyền của kẻ cầm quyền, khi vận mệnh xã tắc và số phận người dân bị bỏ quên trong lầu son gác tía của các bậc vua quan, khi kỷ cương phép nước bị coi thường, khi trung thần nghĩa sĩ bị xử tội.
Rọi chiếu lại lịch sử nước nhà từ những góc độ khác nhau nhưng cái đích Nguyễn Huy Tưởng nhằm tới vẫn là đề cao dân – nước, ông muốn truyền tới người đọc lòng yêu nước và tự hào dân tộc. Tinh thần này đã xuyên suốt trong tiểu thuyết “Sống mãi với Thủ đô” và kịch bản“Lũy hoa” viết về Hà Nội những ngày đầu kháng chiến chống Pháp.
Thành tựu lớn nhất và cao nhất của Nguyễn Huy Tưởng ở vở kịch lịch sử “Vũ Như Tô” đã khẳng định ý thức lịch sử của ông để cho người tiếp nhận lịch sử vẫn còn mãi thao thức.
Các tác phẩm của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng
“Nguyễn Huy Tưởng sinh ra trong hoàn cảnh đất nước đang chìm đắm trong gông cùm nô lệ và lớn lên trong thời kỳ giới trí thức đang tìm cách chấn hưng nền văn hóa dân tộc. Ông xác định viết văn bằng chữ Quốc ngữ là yêu nước, cũng có nghĩa là ông tự chọn con đường đi với nhân dân, hướng về dân tộc. Và ông khẳng định trong nhật ký của mình năm ông 20 tuổi rằng: Người không biết lịch sử nước mình là một con trâu đi cày ruộng. Cày với ai cũng được, mà cày ruộng nào cũng được. Trong đêm trường tăm tối, nhân dân Việt Nam bị hai đế quốc Pháp, Nhật xâm lấn, tiểu thuyết “An Tư” của Nguyễn Huy Tưởng ra đời như một luồng sinh khí, tiếp sức cho mọi người chuẩn bị tư tưởng và hành trang đi vào cuộc trường chinh giành lại non sông”, nhà văn Hoàng Quốc Hải nhấn mạnh.
PGS.TS văn học Nguyễn Thị Huế cho rằng, nhà văn Nguyễn Huy Tưởng cùng một số ít tên tuổi như: Tô Hoài, Vũ Tú Nam, Hà Ân, Đoàn Giỏi…là những người có công trong việc đưa truyện cổ tích và huyền thoại vào sáng tác văn học cho thiếu nhi. Những câu chuyện cổ tích và truyện lịch sử viết cho thiếu nhi chỉ là một phần trong di sản sáng tác của Nguyễn Huy Tưởng, nhưng chính mảng sáng tạo mang dấu ấn cá nhân và đích thực này đã mãi mãi đem lại cho ông niềm mến yêu vô hạn không chỉ ở những bạn đọc nhỏ tuổi mà cả những người đọc lớn tuổi.
Họa sĩ Phạm Quang Vinh – Giám đốc Nhà xuất bản Kim Đồng khẳng định: “Nhà xuất bản Kim Đồng tự hào có ông là vị giám đốc đầu tiên đặt nền móng xây dựng. Ông đã để lại một di sản tinh thần to lớn, có dấu ấn đến tận ngày nay, đó là truyền thống gắn bó không gì lay chuyển của những người làm sách cho thiếu nhi”.
Dẫu rằng nhà văn Nguyễn Huy Tưởng chỉ sống trên cõi đời 48 năm nhưng các tác phẩm ông để lại cho hậu thế vẫn còn nguyên giá trị thời sự và là ngọn đuốc sáng soi đường cho thế hệ ngày nay tiếp bước truyền thống yêu nước của cha ông.
Khánh Huyền
Nguồn: www.qdnd.vn/qdndsite/vi-VN/61/43/6/33/33/187062/Default.aspx