Năm 1953, Đường Hồng Dật là thành viên trong đoàn 49 người được cử sang Liên Xô học tập với các chuyên ngành khác nhau và ông là một trong 10 sinh viên được phân về học tại trường Đại học Nông nghiệp Tatsken. Cũng từ đó, ông dành cả đời nghiên cứu về nông nghiệp và có nhiều đóng góp cho khoa học nước nhà.
Là người đam mê với công việc nên GS.TS Đường Hồng Dật luôn tâm niệm “mỗi phút đi qua mà không làm được gì thì thật lãng phí”. Với kinh nghiệm và vốn kiến thức tích lũy được trong quá trình công tác, ông luôn tranh thủ viết mỗi khi có thể: ông viết lúc xếp hàng chờ khám bệnh, khi nghỉ giải lao sau mỗi buổi lên lớp hay tranh thủ sáng tác thơ trong những chuyến đi dài. GS Đường Hồng Dật đã cho ra đời 89 cuốn sách, giáo trình về trồng trọt (trong đó có 3 cuốn từ điển), hơn 200 bài báo nghiên cứu đăng trên các báo, tạp chí trong và ngoài nước cùng nhiều công trình, đề tài nghiên cứu khoa học khác.
“Mỗi phút đi qua mà không làm được gì thì thật lãng phí” –
GS Đường Hồng Dật, ngày 25-10-2013
Để cuộc sống trôi qua nhẹ nhàng nhưng vẫn hiệu quả trong công việc, GS Đường Hồng Dật đã tìm niềm vui cho mình qua những vần thơ tự sáng tác. Sáu tập thơ: Lửa tim, Mùa vui, Nguyệt quế, Thanh thản, Bước tiếp, Nhẹ nhàng đã được Nxb Thời đại cho ra mắt bạn đọc như minh chứng cho quãng đời làm khoa học và cuộc sống thường nhật của ông.
“Hơn 80 năm sống, tôi đã bắt đầu từ những ngọn lửa hồn nhiên đầy háo hức trong tim. Với những cố gắng hết mình, đem nhiệt tình trí tuệ, để có những thành công nhỏ nhỏ như những cánh hoa nguyệt quế trắng xinh. Yêu đời, yêu quê hương cho cuộc sống thanh thản. Khi không đủ sức bay nhảy, hòa mình vào dòng thác cuồn cuộn thì tôi vẫn miệt mài bước tiếp. Tôi nhẹ nhàng sống, nhẹ nhàng cống hiến cho cuộc đời thêm tươi vui” – GS Dường Hồng Dật vui vẻ nói.
Mặc dù đã ngoài 80, nhưng GS.TS Đường Hồng Dật vẫn tận dụng thời gian để có thể viết. Buổi làm việc khép lại, chúng tôi thấy ông đặt lên bàn làm việc tập bản thảo sách “Cơ sở lý luận và thực tiễn để đào tạo kỹ sư ngành Nông nghiệp” để tiếp tục chỉnh sửa. Đây là một trong bốn cuốn sách mà ông đang hoàn thiện để xuất bản trong cuối năm 2013 này.
GS.TS Đường Hồng Dật sinh năm 1929 tại Hà Tĩnh.
1945-1948: Tham gia cách mạng tại địa phương và được kết nạp Đảng Cộng sản (1947).
1954-1958: Sinh viên trường Đại học Tatsken, Liên Xô.
1958-1968: Cán bộ nghiên cứu Viện Khảo cứu trồng trọt, Bộ Nông nghiệp.
1968-1971: Phó Cục trưởng, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật.
1971-1978: Phó Viện trưởng, Viện trưởng Viện Bảo vệ thực vật.
1978-1982: Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
1982-1990: Tổng Biên tập báo Nông nghiệp; Tổng Biên tập Tạp chí Khoa học kỹ thuật nông nghiệp; Tổng Biên tập báo Khoa học và Đời sống; Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam; Phong hàm Giáo sư năm 1984.
1993: Nghỉ hưu. Tham gia hoạt động khoa học:
Viện trưởng Viện Hợp tác khoa học kỹ thuật Châu Á – Thái Bình Dương; Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật bảo vệ thực vật Việt Nam; Giám đốc Trung tâm tư vấn và chuyển giao công nghệ nông nghiệp và nông thôn; Chủ tịch Hội đồng khoa học Trung tâm phát triển tài năng trẻ.
Nguyễn Thị Loan
Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam