GS Nguyễn Sĩ Quốc (1922-2002) và GS Vũ Thị Phan (1931-2014) đều là những nhà y học xuất sắc, có đóng góp quan trọng đối với sự nghiệp y tế của Việt Nam. Họ đều trưởng thành qua hai cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của dân tộc. GS Nguyễn Sĩ Quốc từng làm Phó chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần, còn vợ ông – GS vũ Thị Phan từng nhiều năm là Viện trưởng Viện Sốt rét ký sinh trùng côn trùng Trung ương.
Trung tâm tiếp cận nghiên cứu sưu tầm với GS Nguyễn Sĩ Quốc và GS Vũ Thị Phan những ngày đầu khi mới thành lập. Làm việc với chúng tôi, GS Vũ Thị Phan vui vẻ ủng hộ và chia sẻ về quá trình công tác, nghiên cứu về côn trùng, ký sinh trùng, về khối tư liệu của hai vợ chồng còn lưu giữ. Khi đó, chúng tôi cùng bà khảo sát khối tài liệu còn khá nguyên vẹn ở nhà riêng, số 6, đường Lý Thường Kiệt, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Tài liệu để trên các giá, trong các thùng bằng gỗ, bằng tôn ở khắp mọi nơi. Phần lớn đã cũ, mốc, phủ bụi, có chỗ còn bị mủn do ẩm ướt. Lúc đó, TS Minh Phương (con gái) bày tỏ mong muốn được cán bộ Trung tâm hỗ trợ khâu bảo quản tài liệu hiện vật tại gia đình.
Trung tâm đã giúp gia đình phân loại, sắp xếp số tài liệu hiện vật theo hệ thống, quy tắc nhất định về nội dung và thời gian. Chúng tôi mong muốn gia đình các nhà khoa học hiểu hơn và chung tay trong việc giữ gìn và bảo quản tài liệu hiện vật của các nhà khoa học.
Chúng tôi được phân công đến tác nghiệp tại nhà GS Vũ Thị Phan. Mỗi lần đi, nhóm làm việc có 3 người, mỗi tháng đến gia đình 2 lần.
Phân loại, sắp xếp tài liệu hiện vật tại nhà riêng GS Vũ Thị Phan, ngày 10-7-2010
Đối với các dạng tài liệu hiện vật, chúng tôi phải tìm ghép, tập hợp lại thành từng tập hồ sơ theo nội dung, vấn đề. Nhiều mảnh giấy nhỏ, chỉ có vài chữ “khó dịch”, chúng tôi cũng cẩn thận sắp xếp lại… Công việc rất công phu, tỉ mỉ. Sau 7 buổi làm việc tích cực thì chúng tôi cũng hoàn thành các khâu vệ sinh, phân loại, sắp xếp, làm nhãn dán từng tập tài liệu của GS Vũ Thị Phan và GS Nguyễn Sĩ Quốc. Hơn 3000 đầu tài liệu hiện vật gồm các bản thảo, sổ viết tay, luận văn, luận án, công trình nghiên cứu khoa hoc, sách, báo chuyên ngành, tài liệu cá nhân, tài liệu nước ngoài, ảnh chân dung… được Trung tâm sắp xếp gọn gàng trong các hộp bảo quản và trên giá sách.
Trung tâm chúc mừng sinh nhật GS Vũ Thị Phan, ngày18-5-2010
TS Minh Phương xúc độngchia sẻ: “Đây là những tài liệu hiện vật, cũng là những kỷ vật của bố mẹ còn để lại, tôi muốn giữ lại tất cả để nhìn thấy hàng ngày, vì nó như có sức mạnh vô hình”
Hiện nay, hầu hết các nhà khoa học và gia đình đều tự phân loại, sắp xếp và liên hệ trao tặng tư liệu cho Trung tâm. Sự tin tưởng và ủng hộ của các nhà khoa học đã khuyến khích và làm cho chúng tôi thấy phải có trách nhiệm hơn trong công việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản đang lưu trữ.
Thời gian trôi thật nhanh, đã 11 năm mà tôi vẫn ngỡ như mọi việc vừa diễn ra gần đây. Trung tâm tròn 13 tuổi, và chúng tôi vẫn ở đây, để tiếp tục đồng hành và viết tiếp những trang ký ức đẹp của mình.
Nguyễn Thành