TS Nguyễn Thị Lan Thi – Bộ môn Sinh thái -sinh học tiến hóa, Khoa Sinh học, Trường Đại học Khoa học tự nhiên TP.HCM hóm hỉnh chia sẻ về lĩnh vực nghiên cứu của mình.
Tuổi thơ của Lan Thi gắn liền ngọn cỏ, nhành cây. Tốt nghiệp THPT, cô quyết tâm thi vào Trường đại học Sư phạm TP.HCM chuyên ngành Sinh học. Sau khi tốt nghiệp cử nhân, cô chọn học tiếp thạc sĩ chuyên ngành Sinh thái môi trường. Đề tài cô chọn làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ là: “Sự xâm lấn của cây mai dương (Mimosa pigra L.) ở vườn quốc gia Tràm Chim, tỉnh Đồng Tháp”.
TS Nguyễn Thị Lan Thi
Hiện tượng thực vật ngoại lại xuất hiện ngày càng nhiều ở nước ta, gây hiểm họa khôn lường về môi trường sinh thái và cuộc sống của người dân, trong đó điển hình là cây mai dương. Các cơ quan chức năng đang đau đầu với những giống cây lạ này vì chưa tìm ra biện pháp tiêu diệt. Giải thích vì sao cứ nhắm mục tiêu vào cây mai dương, cô chia sẻ: “Đây là một đề tài tốn nhiều công sức, trong khi tại Việt
Cây mai dương húng phát triển sẽ làm tổn hại đến đời sống của các loài cây khác, giảm đa dạng sinh học và chức năng của hệ sinh thái, thay đổi chế độ thủy văn, thành phần dinh dưỡng trong đất và làm cho các loài chim, cò, sếu… không dám đáp xuống kiếm ăn vì sợ gai nhọn của chúng… Hiện tại, mai dương không chỉ gây hại vườn quốc gia Tràm Chim mà nó đang là mối đe dọa đến đời sống của một số loài động, thực vật của vùng đồng bằng Nam bộ, Đông Nam bộ… Nếu không tiêu diệt ngay từ bây giờ thì vài năm tiếp sau nhà nước có tốn kém hàng chục tỷ đồng cũng không thể nào diệt trừ hết loài cây nguy hại này. Bằng cách nào để quản lý, ngăn chặn sự phát triển và tiêu diệt được chúng là vấn đề mà TS Lan Thi đang nghiên cứu, tìm hiểu.
Cuối năm 2006, cô sang Úc học tiến sĩ để mong có điều kiện học hỏi nghiên cứu về loài thực vật xâm lấn này. Tuy nhiên, do không xin được kinh phí tài trợ cho việc nghiên cứu cây mai dương, cô tạm gác lại và cùng nhóm bạn nghiên cứu về một loại cây ngoại lai khác có tên cúc liên chi dại.
Sau khi về nước, TS Lan Thi tiếp tục nghiên cứu về cây mai dương với đề tài: “Đánh giá ảnh hưởng của cây mai dương (Mimosa pigra L.) đến đa dạng thực vật và thuộc tính đất ở vườn quốc gia Tràm Chim và Cát Tiên”.
Điều khó khăn nhất trong việc tiến hành nghiên cứu là phải làm sao tiêu diệt được cây mai dương mà không phải dùng đến hóa chất? Sau khi tham khảo tài liệu và khảo sát điều kiện tự nhiên, TS Lan Thi lập bản đồ phân bố cây mai dương ở Tràm Chim. “Ngày nào tôi cũng phải đến các bờ kênh lớn nhỏ, các kênh mới đào, các đường nước và cả trong nội đồng để vẽ bản đồ phân bố cây mai dương. Chúng tôi có sự thuận lợi là cây này chỉ mọc theo các kênh, đường nước, ven lung, bàu nên có thể quan sát từ ngoài bờ kênh vào, nhờ đó mà vẽ được bản đồ phân bố chính xác” – TS Lan Thi nhớ lại.
Tiếp đó, cô thực hiện thí nghiệm ngoài thực địa nhằm xác định biện pháp khả thi diệt trừ cây mai dương như: phương pháp cơ học dùng cách chặt gốc, phương pháp sinh thái dùng cách đốt, phương pháp tổng hợp dùng cách chặt với đốt vào mùa khô và cách chặt kết hợp với ngập lũ vào mùa mưa. Về mặt sinh học, các phương pháp chặt, đốt, chặt và đốt đều cho kết quả như nhau, chỉ làm giảm mật độ cây, sinh khối, độ che phủ… Chỉ cách xử lý chặt và ngập lũ đạt hiệu quả cao. Cuối cùng TS Lan Thi thực hiện chiến lược kiểm soát cây mai dương dựa trên phương pháp lập luận về đánh giá rủi ro đất ngập nước, bởi vì phương pháp này phù hợp với vùng đất ngập nước như ở Tràm Chim. Kết quả, ngoài mong đợi vì cây bị chặt ngập trong nước lũ bốn tháng không thấy mọc lại. “Trong bốn tháng nước ngập đó, ngày nào tôi cũng phập phồng lo âu chờ đến khi nước rút để xem kết quả. Nhìn cả khu vực thí nghiệm không còn cây mai dương nào, tôi vui mừng không thể tả” – TS Lan Thi chia sẻ.
Mặc dù kết quả thành công ngoài mong đợi, nhưng TS Lan Thi vẫn chưa hài lòng bởi vì phương pháp tiêu diệt cây mai dương (chặt và ngập lũ) chỉ áp dụng được ở những vùng đất ngập nước như Đồng Tháp, còn những nơi khác không thể thực hiện được. Hiện cô đang ấp ủ một đề tài nghiên cứu đặc điểm phân bố của cây mai dương trên toàn quốc, đánh giá tác hại và tìm tác nhân sinh học để tiêu diệt loài cây này.
TS Lan Thi cho biết, sắp tới cô sẽ nghiên cứu về sinh vật ngoại lai nói chung như ốc bươu vàng, rùa tai đỏ,… chứ không dừng lại ở các loại thực vật ngoại lai gây hại.
Hoa Lài
Nguồn: phunuonline.com.vn/clb-nu-tri-thuc/chan-dung-cong-trinh/nu-sat-thu-thuc-vat-ngoai-lai/a84537.html