Lần đầu tiên được tiếp xúc với Giáo sư Vũ Khiêu, chúng tôi không khỏi khâm phục sức khỏe của cụ, bởi ở tuổi 98 với trí tuệ vẫn rất mẫn tiệp, hàng ngày Giáo sư vẫn miệt mài nghiên cứu các vấn đề về sử học, xã hội học, mỹ học…. Đặc biệt, cụ dành nhiều thời gian nghiên cứu về văn hóa, trong đó phải kể đến các khảo cứu về văn hóa Thăng Long – Hà Nội. Dịp Kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội, 3 cuốn sách quan trọng do cụ làm chủ biên và biên soạn đã ra mắt bạn đọc: Danh nhân Thăng Long – Hà Nội, Cao Bá Quát – Tuyển tập thơ văn và nghiên cứu, và cuốn Tổng tập nghìn năm văn hiến Thăng Long xuất bản năm 2009 gồm 4 tập, với độ dày lên tới 12.000 trang.
“Không hiểu sao tôi lại làm việc được như vậy, có lẽ do trời cho”
Cũng trong buổi làm việc này, chúng tôi được biết, đều đặn mỗi ngày, Giáo sư Vũ Khiêu thường xuyên làm việc đến 12h đêm, sáng dậy lúc 4h. Thỉnh thoảng Giáo sư vẫn đi công tác xa, có dịp chỉ vài ngày. Giai đoạn gần đây, cụ còn dành nhiều tâm sức thực hiện những công trình về văn hóa, như giúp Thành phố Hồ Chí Minh viết bản Anh hùng ca Sài Gòn – Gia Định thời kỳ từ 1930 đến nay, công trình sẽ hoàn thành vào tháng 5-2013; Biên soạn Văn tế cho một số khu Tượng đài liệt sĩ theo lối biền ngẫu, trong đó phải kể đến bài Văn tế cho Nghĩa trang Đường 9, Giáo sư Vũ Khiêu dự kiến sẽ hoàn thành trong tháng 6 tới để có thể khắc bia vào dịp tháng 7. Giải thích sức làm việc kỳ diệu của mình, Giáo sư Vũ Khiêu nở nụ cười, nói đơn giản: “Có lẽ do trời cho”.
Tìm hiểu những suy nghĩ của Giáo sư Vũ Khiêu về đời sống văn hóa Việt Nam hiện nay, cụ đã trao đổi hết sức cởi mở, sâu sắc và trí lý. Giáo sư đã truyền cho nghiên cứu viên chúng tôi nhiệt huyết, niềm tin vào truyền thống văn hóa ngàn năm của dân tộc Việt Nam ta, truyền thống quý giá đó được xây đắp bởi hai yếu tố: Nhân nghĩa và Trí tuệ. Giáo sư lý giải rằng, con người phải sáng suốt nhận ra con đường mình đang đi; con người có nhân nghĩa không dừng tình cảm của mình ở biên giới dân tộc; một dân tộc có nhân nghĩa không đi đàn áp dân tộc khác…Trong suốt chặng đường dài gần 1 thế kỷ của cuộc đời mình, Giáo sư Vũ Khiêu đã dành trọn cho khoa học, góp phần gìn giữ, phát triển nền văn hóa của dân tộc trong sự nghiệp phát triển đất nước Việt Nam thịnh vượng, văn minh.
Trung tâm Di sản các nhà khoc học Việt Nam xin kính chúc Giáo sư tiếp tục phát huy sức lực và trí tuệ “trời cho” để cống hiến nhiều hơn nữa cho nền khoa học, văn hóa của nước nhà.
Bích Phương