Năm 1952, sau khi học xong lớp 9 trường Lê Khiết (tỉnh Quảng Ngãi), Trần Đình Bửu trở về quê nhà tại xã Phước Lộc, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Đinh làm Bí thư Đoàn thanh niên Đội Thanh niên xung phong của xã nhằm phục vụ cho mặt trận Quy Nhơn – Tuy Phước. Tại đây, ông đảm nhiệm vai trò Thường vụ xã Đoàn Phước Lộc, công việc chủ yếu là phục vụ chiến đấu cho mặt trận này, bên cạnh đó ông còn tham gia công tác tuyên truyền về vấn đề thuế nông nghiệp và cải cách ruộng đất.
Trong công tác thuế nông nghiệp, Trần Đình Bửu giúp Hội nông dân nâng cao hiểu biết bằng cách trực tiếp tuyên truyền động viên đến từng gia đình về các chính sách của Nhà nước, giúp người dân nơi đây hiểu rõ về giai cấp, vị trí của giai cấp nông dân và nhiều vấn đề đoàn thể khác . Ở thời kỳ đó, mặc dù ông chỉ mới tốt nghiệp lớp 9 nhưng được người dân ở đây xem như trí thức trong xã, vì vậy ông được mời đến để tuyên truyền cho nông dân về các vấn đề liên quan đến nông nghiệp, ruộng đất.
GS.TS Trần Đình Bửu luôn coi trọng vai trò của người nông dân cả trong thời chiến lẫn thời bình
Giáo sư Trần Đình Bửu chia sẻ, ông là dân thành thị gốc cho nên sự hiểu biết về tầng lớp nông dân là rất hạn chế. Tuy nhiên, từ khi được tiếp xúc với họ ông đã hiểu ra nhiều điều, ông thấu hiểu sự khổ cực của bà con nông dân, hiểu được giá trị sức lao động mà họ đã bỏ ra và đặc biệt là tình cảm và sự chân thành từ những con người này. Ông kể, từ trước đến nay, kể cả trong thời gian đi bộ đội ông cũng chưa hiểu rõ về người nông dân. Nhưng chỉ trong một thời gian ngắn của thời trai trẻ, được gần gũi, cùng làm việc, rồi ông thường đến nhà trò chuyện với những người nông dân, ông nhận thấy được nhiều điều đáng quý nơi họ. Thời đó, vùng Nam Trung Bộ người dân còn đói kém, gạo chỉ có loại gạo đỏ, vậy nhưng ông đi đến đâu cũng được mọi người tiếp đãi tận tình. “Ăn uống không có gì hết, bữa cơm có tí mắm, tí rau nhưng bao giờ bát cơm cho tôi cũng được xới đầy”, ông xúc động kể lại một cử chỉ tình cảm rất chân quê thời xa xưa ấy.
Hiện nay đời sống người nông dân đã được nâng cao, có nhiều đổi thay rõ rệt, tuy nhiên thực tế cũng còn không ít những khó khăn trong lao động sản xuất, nâng cao dân trí nhằm xây dựng, phát triển nông thôn mới. Cho đến bây giờ, khi nhắc đến người nông dân, GS.TS Trần Đình Bửu vẫn luôn dành cho họ những tình cảm đặc biệt và sự biết ơn. “Quả thật, nếu chúng ta mà không có nông dân lúc đó thì không thể nào chiến đấu được đâu, không thể nào thắng được đâu. Sự hi sinh của họ lớn lắm, sự hết lòng của họ lớn lắm!”, ông chia sẻ. Cũng vì những tình cảm đặc biệt ấy, một trong những cuốn sách đầu tiên ông viết là cuốn Giao thông nông thôn (NXB Xây dựng, 1963). Trong một số công trình về Tiêu chuẩn giao thông đang được biên soạn, GS.TS Trần Đình Bửu vẫn luôn dành một vị trí quan trọng cho giao thông nông thôn như xây dựng các tuyến đường liên thôn, liên xã nhựa hóa hoặc bê tông hóa đạt chuẩn theo cấp kỹ thuật của Bộ Giao thông vận tải.
Trình Sỹ Anh Dũng
Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam