Năm 1958, Đỗ Ánh tốt nghiệp trường Đại học Kinh tế Nhà nước Tashkent trở về nước và được nhận làm giảng viên trường Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội. Cũng trong khoảng thời gian này, Viện Khảo cứu trồng trọt, thuộc Bộ Nông nghiệp cử các cán bộ Đỗ Ánh, Vũ Ngọc Tuyên, Trần Văn Nam, Nguyễn Văn Dũng, Lê Thành Bá tham gia Đề tài nghiên cứu “Đất và vỏ phong hóa nhiệt đới ẩm“. Đây là đề tài để lại dấu ấn, khi ông bước chân vào sự nghiệp nghiên cứu khoa học của mình.
GS.TS Đỗ Ánh cho biết, đầu năm 1958, Viện Khảo cứu trồng trọt thuộc Bộ Nông nghiệp bắt đầu tiến hành phân loại đất và xây dựng Bản đồ Thổ nhưỡng miền Bắc Việt Nam. Để hoàn thiện đề tài, Bộ Nông nghiệp đã mời ngài V.M.Friđlanđ (một chuyên gia đầu ngành về Thổ nhưỡng người Nga) trực tiếp hướng dẫn. Đề tài được nhóm tác giả viết hoàn toàn bằng tiếng Nga và được thực hiện trong vòng 4 năm (từ năm 1958-1962).
GS.TS Đỗ Ánh, trong buổi làm việc với cán bộ Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam.
Trong quá trình nghiên cứu, Đỗ Ánh cùng chuyên gia lấy mẫu đất ở các tỉnh phía Bắc, đem về phân tích các loại đất phục vụ công tác nghiên cứu. Sau chuyến khảo sát ban đầu, nhóm nghiên cứu cũng tổ chức luôn các điểm nghiên cứu tại chỗ về chế độ nhiệt và nguồn nước trong đất ở một số địa phương. Cuối năm 1958, để có sự so sánh về thổ nhưỡng, nhóm cán bộ đã kết hợp với các đồng chí Vũ Ngọc Tuyên, Tôn Thất Chiểu và Giáo sư Lý Khánh Quỳ (Lúc đó là trưởng Bộ môn Hóa học Thổ nhưỡng của Viện Thổ nhưỡng, thuộc Viện khoa học Trung Quốc) đi khảo sát đất ở miền Nam Trung Quốc trong vòng một tháng. Đến cuối năm 1961, kết quả của các quá trình nghiên cứu nói trên được tổng hợp lại, ngoài bản Tổng quan đề tài, nhóm tác giả còn in bản “Sơ đồ thổ nhưỡng miền Bắc Việt Nam” theo tỷ lệ 1: 1.000.000 (Sơ đồ có chú thích bằng tiếng Việt, phía dưới có tên nhóm tác giả và người hướng dẫn là ngài V.M.Fridland).
Sơ đồ thổ nhưỡng miền Bắc Việt Nam, năm 1958
Năm 1962, đề tài “Đất và vỏ phong hóa nhiệt đới ẩm” được hoàn thiện. Tuy nhiên, đến năm 1973 mới được ông Lê Thành Bá dịch ra tiếng Việt và được Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật xuất bản. Đây là một trong những công trình xuất sắc được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh, theo Quyết định số 971/2005, ngày 28-5-2005 của Chủ tịch nước Trần Đức Lương.
Ngoài công trình đạt Giải thưởng Hồ Chí Minh trên, GS.TS Đỗ Ánh còn tham gia biên soạn nhiều bài giảng và viết sách nghiên cứu về đất. Trong đó có cuốn Đất Việt Nam, xuất bản năm 2000 và Độ phì nhiêu của đất và dinh dưỡng cây trồng xuất bản năm 2005 được nhiều người đón đọc.
Trong buổi làm việc, GS Đỗ Ánh đã trao tặng Trung tâm một số tài liệu liên quan đến hoạt động khoa học của mình, đặc biệt là tập công trình đạt Giải thưởng Hồ Chí Minh, đây là bản duy nhất ông còn lưu giữ.
Với GS.TS Đỗ Ánh, được nghiên cứu về đất là một điều may mắn bởi ông luôn tâm niệm “tấc đất, tấc vàng”. Ông đã dành trọn tâm huyết để nghiên cứu về đất và ông luôn hài lòng với những gì thuộc về mình. Có lẽ cũng vì vậy mà đến nay, tuy đã ngoài 80 tuổi nhưng ông luôn lạc quan yêu đời và vẫn tham gia hoạt động khoa học cống hiến cho xã hội.
GS.TS Đỗ Ánh sinh ngày 05-5-1930, tại Quảng Xương, Thanh Hóa.
1965-1967: cán bộ nghiên cứu Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam.
1968-1972: Phó Viện trưởng Viện Thổ nhưỡng Nông hóa Trung ương.
1973-1983: Phó Hiệu trưởng, trường Đại học Nông nghiệp II. Từ năm 1977 là Hiệu trưởng trường Đại học Nông nghiệp II.
1983-1991: Vụ trưởng Vụ Khoa học và Kỹ thuật Nông nghiệp.
Năm 1990, ông được công nhận chức danh Giáo sư ngành Nông nghiệp.
Đến năm 1993 nghỉ hưu.
Với những đóng góp của mình, ông được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Kháng chiến hạng Nhì; Huân chương Lao động hạng Ba; Huy chương vì sự nghiệp các Hội Kho học và Kỹ thuật Việt Nam…
Nguyễn Thị Loan
Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam