Với nụ cười và tác phong nhanh nhẹn, GS Lê Thị Quý vẫn rất trẻ trung so với độ tuổi. Qua buổi trao đổi làm việc lần thứ hai cùng bà, chúng tôi đã phần nào cảm nhận về nghị lực và sự kiên trì của một nhà khoa học nữ trong nghiên cứu về Giới, với quyết tâm hướng tới bảo vệ các quyền chính đáng của phụ nữ trong đời sống xã hội.
GS.TS Lê Thị Quý trong buổi làm việc đầu tháng 7 năm 2013.
Ấp ủ ước mơ được trở thành nhà văn từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, tốt nghiệp Khoa Sử, Đại học Tổng hợp Hà Nội, bà không lựa chọn làm trong các cơ quan nghiên cứu mà về làm việc tại Thông tấn xã Việt Nam. Đầu tháng 4 – 1972, bà được điều về Phân xã Hải Phòng. Đó là thời gian trước hai tuần khi không quân Mỹ tiến hành chiến dịch dải bom tàn phá Hải Phòng. GS Lê Thị Quý nhớ như in hình ảnh căn nhà Phân xã bị sập, thành phố Hải Phòng bị cô lập với bên ngoài, bởi những cây cầu huyết mạch bị bom Mỹ phá hủy, sự chết chóc đau thương bao trùm tất cả… Tận mắt chứng kiến những cảnh tượng đó, vượt lên sự sợ hãi của một nữ phóng viên trẻ mới qua tuổi đôi mươi, bà đã không rời trụ sở làm việc, quyết tâm bước vào cuộc chiến cùng đồng nghiệp, cùng với nhân dân, thông qua ngòi bút của mình.
Buổi làm việc cởi mở và hiệu quả
Năm 1975, chiến tranh kết thúc, đất nước thống nhất, Lê Thị Quý cùng chồng vào miền Nam công tác tại Viện Khoa học Xã hội thành phố Hồ Chí Minh và bắt đầu sự nghiệp nghiên cứu những vấn đề về xã hội học. Là một trong những nhà khoa học chuyên tâm nghiên cứu về Giới, bà đã có những công trình có giá trị phục vụ đời sống dân sinh, đặc biệt là giới nữ. Trong đó phải kể đến những Dự án với các mô hình phòng chống bạo lực gia đình được triển khai ở một số địa phương như Thái Bình, Nam Định, Hà Nội… Không chỉ dừng lại ở đó, hiện nay GS Lê Thị Quý đang đi sâu nghiên cứu vấn đề Gia đình Việt Nam. Bà mong muốn mọi người hiểu được vị trí, tầm quan trọng của gia đình, để từ đó mỗi cá nhân có ý thức xây dựng gia đình hạnh phúc, bình đẳng, góp phần xây dựng xã hội bền vững, lành mạnh.
Cũng trong buổi làm việc này, nghiên cứu viên chúng tôi đã có dịp tiếp xúc đặt vấn đề nghiên cứu với GS.TS Đặng Vũ Cảnh Khanh, phu quân GS Lê Thị Quý, ông là con trai trưởng của GS Vũ Khiêu.
Được sự ủng hộ của gia đình GS Lê Thị Quý, chắc chắn chúng tôi sẽ có điều kiện thuận lợi để tiếp tục hướng nghiên cứu về gia đình, dòng họ của các nhà khoa học.
Bích Phương
Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam