Chiều ngày 3-3-2020, nghiên cứu viên Trung tâm Di sản các NKH Việt Nam có buổi làm việc đầu tiên với TS Thái Phụng Nê – nguyên Bộ trưởng Bộ Năng lượng. Với dáng vẻ bình dị và cởi mở, ít ai nghĩ rằng ông là Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới với những đóng góp to lớn cho đất nước trong lĩnh vực thủy điện.

TS Thái Phụng Nê sinh năm 1936 ở xã Hòa Thắng, Phú Hòa, Phú Yên trong một gia đình đông anh em. Ngày nhỏ học môn địa lý, ông được nghe các thầy dạy rằng tài nguyên nước của nước ta dồi dào, có tiềm năng phát triển thủy điện. Từ đó, ông nuôi ước mơ theo học một ngành có thể trị thủy.

Năm 1954, ông ra Bắc tập kết rồi sang Liên Xô học khoa Thủy công, trường ĐH Xây dựng Moskva. Năm 1961, ông tốt nghiệp đại học và tiếp tục làm nghiên cứu sinh đến năm 1964 mới về nước. Đúng lúc này, Nhà máy thủy điện Thác Bà mới khởi công nên cần cán bộ có chuyên môn cao, Bộ Thủy lợi cử ông lên công tác. 7 năm lăn lộn trên công trường Thác Bà, bằng kiến thức đã học, ông cùng chuyên gia Liên Xô kiểm tra kỹ thuật và tiến độ công trình. Năm 1971, Nhà máy thủy điện Thác Bà đi vào hoạt động, ông tiếp tục tham gia xây dựng công trình thủy điện Hòa Bình (14 năm), thủy điện Yaly (3 năm), Hàm Thuận – Đa Mi… Dấu chân ông đã in khắp nơi để mang ánh sáng tới các vùng miền Tổ quốc.

TS Thái Phụng Nê trong buổi làm việc, ngày 3-3-2020

Năm 1992, ông được Nhà nước giao trọng trách Bộ trưởng Bộ Năng lượng, trên cương vị này ông đã góp phần quan trọng trong tiến trình hoàn thành đường dây 500KV Bắc - Nam. Năm 2005, Thủy điện Sơn La khởi công xây dựng, Thủ tướng Phan Văn Khải giao cho ông làm Phái viên Thủ tướng kiêm Phó trưởng Ban chỉ đạo dự án công trình. Công trình hoàn thành trước 3 năm vào năm 2012, theo đó đã tiết kiệm cho ngân sách hơn 10 nghìn tỉ đồng. Với những đóng góp xuất sắc đó, TS Thái Phụng Nê được Nhà nước phong danh hiệu Anh hùng lao động, tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh; Ông còn vinh dự được Chính phủ Pháp tặng Huân chương Bắc đẩu bội tinh.

Cả tuổi thanh xuân, TS Thái Phụng Nê dành trọn tâm huyết và trí lực cho sự phát triển ngành Thủy điện. Nay đã ngoài 80 tuổi, viên mãn vui vầy bên gia đình, ông hồ hởi kể những câu chuyện trong cuộc đời hoạt động và hẹn nghiên cứu viên trong những buổi làm việc tiếp theo.

Ngô Văn Hiển