Theo lịch hẹn, chiều ngày 15-9-2020 chúng tôi đến làm việc với PGS Phạm Xuân Yên (bộ môn Công nghệ Vật liệu Silicat, Viện Kỹ thuật hóa học, trường ĐH Bách khoa Hà Nội) tại nhà riêng. Thật xúc động khi đã thấy ông chờ đón chúng tôi ở đầu ngõ. Ở tuổi 87, bước chân ông vẫn nhanh nhẹn, không quản trời mưa nắng đến các cơ sở nhà máy sản xuất nguyên liệu ở nhiều tỉnh thành để tư vấn khoa học. Tham vọng lớn nhất của ông là có thể nghiên cứu được nhiều vật liệu mới thay gỗ, giảm giá thành.

PGS.TS Phạm Xuân Yên dành cả buổi để chia sẻ với chúng tôi những đam mê về công nghệ sản xuất composite vô cơ (Geopolymer) làm vật liệu xây dựng. Ông không ngần ngại khuân hàng chục mẫu vật liệu mới do ông cùng cháu ngoại thực hiện năm 2019 để giới thiệu cụ thể. Các mẫu này đã thử nghiệm về tính năng và tác dụng tại Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng, Viện nghiên cứu Sành sứ - Thủy tinh công nghiệp.

PGS.TS Phạm Xuân Yên tặng các mẫu vật liệu mới Geopolymer do ông cùng cháu ngoại thực hiện, 2019

PGS.TS Phạm Xuân Yên tâm sự: Thời làm nghiên cứu sinh ở Đức, tôi khắc ghi lời thầy giáo hướng dẫn nói: “Cái gì người khác làm được thì mình sẽ làm được, quan trọng mình có thích, có yêu nghề và đam mê hay không”. Gần 60 năm trong nghề, câu nói của thầy vẫn là niềm cảm hứng để ông cố gắng và vươn lên trong khoa học.

PGS.TS Phạm Xuân Yên

Nghỉ hưu từ năm 2000, PGS.TS Phạm Xuân Yên vẫn không ngừng đọc sách, nghiên cứu để tìm hiểu sâu về các loại vật liệu mới. Tâm nguyện lớn nhất là các ý tưởng, vật liệu do ông nghiên cứu được ứng dụng vào thực tế, đơn giản như làm bàn ghế cho học sinh các dân tộc thiểu số.

Tạm biệt ông, chúng tôi cứ ấn tượng mãi với hình ảnh của một nhà khoa học dù cao tuổi vẫn đau đáu với việc ứng dụng khoa học vào thực tiễn. Với ông: Hạnh phúc vì được làm những điều mình thích.

Lưu Thúy