Vào đầu những năm 60 của thế kỷ trước, GS Nguyễn Đình Tứ đã gây tiếng vang lớn trong cộng đồng khoa học quốc tế khi cùng đồng nghiệp tìm ra phản hạt sigma âm trong thực nghiệm tại Viện Liên hợp Nghiên cứu hạt nhân Đúp-na. Sự phát hiện này cùng nghiên cứu về các hạt cơ bản đã ghi dấu ấn đóng góp của GS Nguyễn Đình Tứ trong cộng đồng học thuật.

Trở lại guồng quay công việc khi dịch Covid 19 tạm lắng, sáng 5-5-2020, nghiên cứu viên Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam đã có buổi làm việc với GS.TS Nguyễn Thu Nhạn, nguyên Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương, phu nhân của GS Nguyễn Đình Tứ. GS.TS Nguyễn Thu Nhạn đã trao tặng Trung tâm một số thư trao đổi giữa hai ông bà trong thời gian GS Nguyễn Đình Tứ nghiên cứu ở Viện Đúp-na.

Trong các bức thư của hai vợ chồng, ngoài việc hỏi thăm sức khỏe, ông bà còn kể về công việc học tập, nghiên cứu của mình. Thư ngày 11-3-1958 có đoạn viết: "Tứ cứ nói hạt này, hạt nọ và rồi nói chụp ảnh Nhạn có hiểu là thế nào không?... Theo lý thuyết thì không thể dùng bất cứ thứ kính hiển vi gì để trực tiếp nhìn thấy được các hạt này cả. Thế thì làm thế nào để biết nó?" Rồi GS Nguyễn Đình Tứ kể với vợ cách mà ông và các đồng nghiệp đã làm: "Dựa vào đặc tính sau đây: Khi hạt đi qua vật chất trong những điều kiện nhất định thì nó để lại các vết và sẽ chụp ảnh nổi của các vết này. Chụp ảnh la như thế đấy. Từ các ảnh sẽ đo, nghiên cứu ra tính chất các hạt, xem tác dụng của nó với vật chất và lợi dụng nó...".

Thư của GS.TS Nguyễn Đình Tứ gửi vợ - GS.TS Nguyễn Thu Nhạn từ Liên Xô, 1958-1959

Đây là tư liệu quý để tìm hiểu rõ hơn về quá trình nghiên cứu và đóng góp của GS Nguyễn Đình Tứ đối với vật lý ở nước ta.

Hoàng Thị Liêm