PGS Vũ Thanh sinh năm 1959 tại vùng đất mỏ Quảng Ninh. Từ nhỏ, ông đã say mê đọc những tác phẩm như Tam quốc diễn nghĩa, Không gia đình, Thuỷ hử… Hàng tuần, ông đến thư viện của các công ty than Thống nhất, Đèo Nai đọc sách và đến bưu điện tỉnh Quảng Ninh tìm mua số báo Thiếu niên Tiền phong mới nhất. Có khi đến muộn, báo đã bán hết, ông đành ngồi đợi người khác đọc xong thì mua lại. Ngày đó, phong trào văn hoá, văn nghệ ở các công ty than trong tỉnh rất phát triển. Họ thường tổ chức buổi trao đổi và mời các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng nói chuyện. Ông may mắn được nghe GS Hoàng Thiếu Sơn, nhà thơ Xuân Diệu, Huy Cận, Tô Hoài, Nguyễn Đình Thi, trao đổi về các tác phẩm như Truyện Kiều, Hòn đất, Bất khuất, Sống như anh…
PGS.TS Vũ Thanh
PGS Vũ Thanh chia sẻ: "Nhờ đọc nhiều sách báo và tham dự những buổi trao đổi, giao lưu văn hoá, văn nghệ với nhà thơ, nhà văn nổi tiếng đã khơi dậy tình yêu văn học trong tôi. Tôi ham viết lách và ước mơ trở thành nhà văn, nhà báo, có kiến thức uyên bác như họ". Năm 1976-1977, khi là học sinh trường cấp 3 Cẩm Phả, ông may mắn được chọn đi thi học sinh giỏi văn miền Bắc và đạt giải tư, phần thưởng là một bức tranh sơn mài. Ngoài ra, ông còn tham gia các cuộc thi viết do báo Thiếu niên Tiền phong tổ chức.
Năm 1977, ông Vũ Thanh quyết định thi vào khoa Ngữ văn, trường ĐH Tổng hợp Hà Nội và kể từ đó ông dành trọn tình yêu cho nghiên cứu, giảng dạy văn học.
Nguyễn Hằng