“Ông nhà tôi mất đã lâu, gia đình chẳng còn giữ lại được bao nhiêu tài liệu ngoại trừ những bức thư và các sổ ghi chép của ông ấy…” Đó là nội dung cuộc điện thoại giữa bà Nguyễn Thị Quản, vợ của TS Chu Thường Dân với cán bộ Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam.

Cuộc gọi của bà Quản thể hiện niềm tin của gia đình đối với hoạt động của Trung tâm: "Thấy Trung tâm trân trọng những di sản của các nhà khoa học nên gia đình đồng ý tặng lại để Trung tâm lưu giữ". 

TS Chu Thường Dân (1940-1990) là một nhà địa chất thuộc khóa I của trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Sinh ra trong một gia đình có truyền thống văn học, cha là nhà văn Học Phi nổi tiếng, các anh em trai cũng là các nhà văn có tên tuổi như Hồng Phi, Chu Lai, nhưng Chu Thường Dân lại chọn cho mình con đường nghiên cứu địa chất. Năm 1959, sau khi ra trường, ông tham gia đoàn cán bộ khảo sát thăm dò Khu gang thép Thái Nguyên rồi về công tác tại Bộ Công nghiệp nặng. Năm 1968-1971, ông học nghiên cứu sinh tại Trường Đại học Mỏ Lêningrat (Liên Xô), khi về nước ông làm việc tại Bộ Điện và Than, sau đó là Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học Kỹ thuật Mỏ, Bộ Mỏ và Than. Ông mất năm 1990, khi vừa tròn năm mươi - cái tuổi vừa đến độ chín của tài năng và trải nghiệm.

Bà Nguyễn Thị Quản xem lại những di cảo của chồng trước khi gửi tặng Trung tâm

Số tư liệu gia đình đang lưu giữ được bao gồm gần 200 bức thư ông gửi về cho vợ con khi còn đi học ở Liên Xô, thư của bạn bè gửi ông, một số cuốn sổ ghi chép và nhật ký cùng các ảnh tư liệu liên quan đến cuộc đời của ông. Sau khi trao đổi với các con và cán bộ trong Trung tâm, bà Nguyễn Thị Quản và gia đình đồng ý gửi tặng Trung tâm toàn bộ số tư liệu hiện có và gia đình sẽ tiếp tục tập hợp thêm các tư liệu về ông.

Chia sẻ với nghiên cứu viên về chồng mình, bà Quản cho biết: “Chảy trong người ông ấy là dòng máu nghệ sĩ nên ông ấy sống rất mơ mộng. Vì công việc nên ông ấy đi suốt, ít có thời gian để chăm lo cho gia đình. Công việc chủ yếu của ông là nghiên cứu địa chất nhưng ông ấy rất say mê đọc sách văn học và có nhiều dự định viết lách. Tiếc là ông ấy phải ra đi quá sớm, khi mà những dự định, khát vọng bắt đầu chín muồi”.

Bùi Minh Hào